Enkele jaren geleden was het ondenkbaar dat paus Franciscus op een stadsplein in Mosul een podium zou betreden. De stad was van 2014 tot 2017 een bolwerk van terreurgroep Islamitische Staat (IS), het bestuurlijke en financiële centrum van het kalifaat.

In een van de moskeeën hield IS-leider Abu Bakr al-Baghdadi zijn enige openbare toespraak ooit, toen hij alle moslims opriep hem als ‘kalief’ te volgen. Daarmee luidde hij een inktzwarte periode in voor religieuze minderheden, zoals de christenen en jezidi’s, die werden vervolgd, verjaagd of vermoord.

IS dwong de christenen te kiezen tussen bekering, overlijden of het betalen van een speciale belasting voor niet-moslims. Duizenden vluchtten en lieten huizen en kerken achter die door de jihadisten waren verwoest of opgeëist.

De sporen van de oorlog zijn zichtbaar als paus Franciscus het podium betreedt. Bij de ruïnes van vier kerken bidt hij voor de duizenden slachtoffers die zijn gevallen en spreekt de aanwezigen toe.

,,Hoe wreed is het dat dit land, de bakermat van de beschaving, is getroffen door zo’n barbaarse klap, waarbij oude gebedshuizen zijn verwoest en vele duizenden mensen - moslims, christenen en jezidi’s - op wrede wijze zijn vernietigd door terrorisme, en anderen gedwongen ontheemd of gedood zijn.’'

Het bezoek van paus Franciscus is een steun in de rug van de christelijke minderheid. In Irak wonen naar schatting 450.000 christenen op een bevolking van 38 miljoen mensen. Voor de Amerikaanse invasie in 2003 waren dat er nog 1,5 miljoen.

Het Vaticaan hoopt dat het historische bezoek de christelijke gemeenschappen van het land zal verenigen en hen zal aanmoedigen om ondanks decennia van oorlog en chaos in Irak te blijven. ,,Het vertrek van de christenen uit het Midden-Oosten heeft de regio onschatbare schade toegebracht’’, aldus de paus.

Nadat IS in de zomer van 2017 verdreven werd, krabbelt Irak op. Mosul is bezig met de wederopbouw. Dat gaat gestaag door de politieke instabiliteit en financiële crisis, maar met 1,6 miljoen inwoners is het de snelst groeiende stad van Irak. Ontheemden en vluchtelingen uit andere regio’s, inclusief Syrië, proberen er een nieuw bestaan op de bouwen.

Pastoor Raed Kallo verliet Mosul na de invasie van IS. Hij is een van de weinige christenen die terugkeerden nadat IS verslagen was. ,,Ik ben drie jaar geleden teruggekeerd en mijn moslimbroeders hebben me na de bevrijding van de stad met grote gastvrijheid en liefde ontvangen.’'

Voor de komst van IS had Kallo een parochie met 500 gezinnen. De meesten zijn naar het buitenland vertrokken. Hij heeft nu nog 70 gezinnen over. ,,Maar vandaag leef ik tussen twee miljoen moslims die mij hun vader Raed noemen.’’

Na zijn bezoek aan Mosul is paus Franciscus per helikopter over de vlakten van Nineveh naar de kleine christelijke gemeenschap van Qaraqosh gevlogen. Daar is slechts een klein aantal gezinnen na de heerschappij van IS teruggekeerd. Hij heeft daar een kerk bezocht die door IS in brand werd gestoken en nu weer is gerestaureerd.

Ter afsluiting houdt de paus een mis in het stadion van de Koerdische stad Erbil, waar hij door kinderen in traditionele kledij is onthaald.