Navo: Raketinslag in Polen was ongeluk

Dat zei secretaris-generaal Jens Stoltenberg vanmiddag na een bijeenkomst van de Navo-ambassadeurs in Brussel. De vertegenwoordigers van de 30 lidstaten waren bijeengeroepen nadat gisteravond delen van een raket in Polen terecht waren gekomen. Een Poolse graanfabriek op ongeveer 6 kilometer van de Oekraïense grens werd getroffen, twee mensen kwamen om.

Het ging hoogstwaarschijnlijk om een Oekraïense afweerraket, zei Stoltenberg. ,,Maar laat me duidelijk zijn”, vervolgde hij. ,,Dit is niet de fout van Oekraïne. Rusland draagt de verantwoordelijkheid omdat zij een illegale oorlog tegen Oekraïne is begonnen. Rusland moet deze zinloze oorlog stoppen.” Hij zei verder dat de Navo het incident nog verder onderzoekt. ,,Op de uitkomst moeten we nog wachten.” De secretaris-generaal noemde het vanzelfsprekend dat Oekraïne alles doet om Russische raketten uit de lucht te schieten. ,,Als Rusland stopt met vechten hebben we een vrede. Als Oekraïne stopt met vechten houdt het op te bestaan.”

Op de vraag of het feit dat er een raket of brokstukken daarvan op het grondgebied van een Navo-lid terecht kwamen betekent dat er iets schort aan de luchtverdediging, zei Stoltenberg: ,,Luchtverdediging is gericht tegen inkomende raketten. Dit was geen inkomende raket. Dus dat zegt niets over de gereedheid van onze Navo-luchtverdedigingssystemen.” Of het incident van gisteravond een ‘stresstest’ voor de Navo was geweest? ,,De Navo heeft op een goede gecoördineerde en verantwoorde manier gereageerd. Bij het reageren op dit soort incidenten gaat het om fermheid en snelheid, maar ook om verantwoordelijkheid en het voorkomen van escalatie.”

Aanvankelijk werd gisteravond uitgegaan van resten van een Russische raket, later zei de Amerikaanse president Joe Biden dat het ook om resten van een Oekraïense afweerraket zou kunnen gaan. Vanmorgen zei ook de Poolse president Andrzej Duda dat het zo goed als zeker is dat het inderdaad een Oekraïense raket was die net over de grens insloeg. Dat zou dan een Oekraïense luchtafweerraket zijn geweest, van Russische makelij. Een groot deel van het Oekraïense arsenaal dateert nog uit de Sovjet-tijd. Hij sprak van een ‘ongelukkig voorval’. Niets zou wijzen op een bewuste aanval, maar hij hield wel Rusland verantwoordelijk.

Het was de eerste keer sinds het begin van de Russische invasie op 24 februari dat in een Navo-land doden vielen als rechtstreeks gevolg van de oorlog. De Poolse regering overwoog gisteren om de Navo te vragen Artikel 4 in werking te stellen, maar vanmorgen zei de Pools regering dat dit mogelijk niet nodig zou zijn. Stoltenberg zei vanmiddag dat dit inderdaad niet is gebeurd. Het feit dat het niet om een Russische raket lijkt te gaan ,,heeft natuurlijk gevolgen voor hoe we moeten reageren”, zei hij.

Artikel 4 inroepen kan als een Navo-lid zich bedreigd voelt. Het kan dan de andere lidstaten vragen of zij die dreiging erkennen, en daarop kunnen passende maatregelen worden genomen. Artikel 4 is in 2003 ingezet door Turkije, dat zich bedreigd voelde door de Irak-oorlog. Het was bang voor vergeldingen van het Saddam-regime na de Amerikaanse inval en vroeg de Navo toen om preventief te patrouilleren in de lucht boven de grensregio.

Artikel 4 moet vooral niet worden verward met artikel 5. Dat is het beroemde artikel dat neerkomt op: een aanval op één is een aanval op allen. Als een lidstaat artikel 5 wil aanroepen, besluiten de lidstaten eerst gezamenlijk of er echt sprake is van een aanval en wat daarop het antwoord moet zijn. Artikel 5 is in de 73-jarige geschiedenis van de Navo één keer ingezet: na de aanslagen op 11 september. Toen stemden alle negentien lidstaten van toen ermee in dat dit gezien mocht worden als een echte aanval op het Amerikaans grondgebied. Als gevolg daarvan begonnen de VS en bondgenoten de oorlog in Afghanistan, waar het Taliban-regime omver werd geworpen.

Bekijk hier de krater die de raketinslag heeft veroorzaakt:

Bekijk hier onze video’s over de oorlog in Oekraïne: