De Amerikaan werd daarvoor veroordeeld en zat enkele jaren in de cel. De zus van het slachtoffer vindt dat Bennett als crimineel de medische wereldprimeur niet verdiende. Ze opent zo een ethisch debat. Experts reageren verdeeld.

Leslie Shumaker Downey kreeg maandag het artikel over Bennett toegestuurd door haar dochter. ‘Mam, kijk eens naar die naam’, schreef de dochter. Downey kreeg het koud toen ze zag dat de patiënt van de medische primeur David Bennett was. Dat was de man die in 1988 veroordeeld werd voor het toedienen van zeven messteken aan de jongere broer van Downey, Edward Shumaker, in een café in de Amerikaanse staat Maryland. 

De toenmalige vrouw van Bennett zat op de schoot van Edward Shumaker, terwijl ze samen praatten en iets dronken. Dat kon de destijds 23-jarige David Bennett niet verkroppen. Hij haalde een mes tevoorschijn en stak de toen 22-jarige Shumaker in de rug, buik- en borststreek. Het slachtoffer overleefde de aanslag, maar raakte verlamd aan zijn onderste ledematen, zat de volgende negentien jaar in een rolstoel en kampte met allerlei medische complicaties. Een week voor zijn 41ste verjaardag overleed Shumaker, nadat hij twee jaar eerder, in 2005, een beroerte had gekregen.

Bennett werd in 1988 veroordeeld tot tien jaar gevangenisstraf, maar hoefde die straf niet volledig uit te zitten. Volgens de familie van Shumaker kwam hij na vijf jaar alweer vrij. Ook de schadevergoeding van zo’n 26.000 euro zou hij nooit betaald hebben. In oktober vorig jaar kreeg Bennett hartproblemen en had hij last van gezwollen benen en vermoeidheid. Hij bleek ongeneeslijk ziek en werd uitgekozen als de eerste man bij wie een gemanipuleerd varkenshart zou worden getransplanteerd. Dat gebeurde vrijdag, mét succes. Volgens de artsen stelt Bennett het goed na zijn operatie, die negen uur duurde.

Bij de nabestaanden van Ed Shumaker kwam de ingreep bij Bennett hard binnen. ,,Ed heeft afgezien”, zegt zijn zus. ,,Mijn familie moest jaren en jaren een drama en een trauma ondergaan.” Volgens Downey gingen haar ouders eraan onderdoor. ,,Het was een hel.” Terwijl Bennett na zijn tijd in de gevangenis ‘een goed leven’ kreeg, zegt ze. ,,En nu krijgt hij een tweede kans met een nieuw hart. Ik had liever dat het naar een patiënt was gegaan die dat verdiende. Zo denk ik erover.” 

Tegen de New York Times zegt ze over Bennett: ,,De transplantatie schonk hem het leven, maar mijn broer heeft nooit een tweede kans op leven gekregen. Ed heeft negentien jaar lang elke dag geworsteld. Niemand verdient wat hij heeft moeten doorstaan.”

Dat opent het ethische debat rond wie meer recht heeft op zo’n levensreddende medische ingreep. Op de nationale wachtlijst voor orgaantransplantaties staan meer dan 106.000 Amerikanen en dagelijks sterven zeventien mensen die nooit dat orgaan hebben kunnen krijgen, schrijft de Washington Post. Dat veroordeelde zware criminelen ook in aanmerking komen voor zo’n medische behandeling om hun leven te redden, kan familie van slachtoffers dan tegen de borst stuiten, aldus de krant.

Artsen kunnen het daar principieel niet mee eens zijn. ,,Het belangrijkste principe in de geneeskunde is om iedereen te behandelen die ziek is, ongeacht wie die persoon is”, stelt Arthur Caplan, professor bio-ethiek aan de New York University, in de Washington Post. ,,Het is niet onze taak om zondaars van heiligen te onderscheiden. Misdaad is een juridische aangelegenheid.” Caplan wijst erop dat het om een experimentele ingreep gaat die ook verkeerd kan aflopen. ,,Voor alle duidelijkheid: hij heeft van niemand een menselijk orgaan afgenomen. Niemand is gestorven omdat hij een varkenshart kreeg”, voegt hij eraan toe.

Dat onderscheid tussen het juridische en het medische vindt ook Scott Halpern, professor medische ethiek aan de universiteit van Pennsylvania, essentieel. ,,We hebben een rechtssysteem dat is ontworpen om een rechtvaardige schadeloosstelling te bepalen voor misdaden”, argumenteert Halpern. ,,En we hebben een gezondheidszorgsysteem dat zorg wil verlenen zonder rekening te houden met het persoonlijke karakter of het verleden van mensen.”

Het University of Maryland Medical Center, dat Bennett behandelde, weigerde mee te delen of het op de hoogte was van Bennetts criminele verleden. Het ziekenhuis in Baltimore waar de transplantatie plaatsvond, verklaart zich enkel te hebben gebaseerd op de medische achtergrond van de patiënt. Bennett kwam niet in aanmerking voor een gewone harttransplantatie wegens een onregelmatige hartslag en andere hartproblemen.

Bennetts zoon, David Bennett Jr., zei dat verscheidene ziekenhuizen weigerden zijn vader op de wachtlijst te zetten omdat hij de eisen van de artsen niet wou volgen en niet kwam opdagen op consultaties. Ook nam hij zijn medicatie niet consequent in.

Bekijk onze nieuwsvideo’s in onderstaande playlist: