Italië als voorbeeld voor Nederland: ‘Alle banden maffia in detentie doorsnijden’

,,We zijn hier niet om te kopiëren maar om te leren.” Minister Dilan Yesilgöz van Justitie en Veiligheid is duidelijk over het doel van het werkbezoek aan Italië. Samen met haar collega van Rechtsbescherming Franc Weerwind is Yesilgöz twee dagen in Rome om te kijken hoe de Italianen de georganiseerde misdaad bestrijden.

De minister was onder de indruk van de Italiaanse aanpak, vooral omdat die voortkomt uit een maatschappelijke verontwaardiging over de brute moorden op onderzoeksrechters Giovanni Falcone en Paolo Borsellino, dit jaar dertig jaar geleden. ,,Dat was een omslagpunt, de hele samenleving keerde zich tegen de georganiseerde misdaad waardoor er ruimte kwam voor bepaalde wetgeving.”

Ondanks de drie moorden op onschuldige mensen rond het Marengo-proces, met als recentste dieptepunt de moord op journalist Peter R. De Vries vorig jaar zomer, lijkt dat omslagpunt in Nederland volgens de minister nog niet bereikt. ,,De verontwaardiging in de samenleving was kortdurend en de stap naar actie heeft daar niet plaatsgevonden.”

Dat besef is er in de politiek wel, denkt de minister, en dat probeert de regering nu vorm te geven door extra wetgeving. Daarbij kijkt Yesilgöz nadrukkelijk naar artikel 416-bis van het Italiaanse wetboek van strafrecht; het lidmaatschap van een maffiose organisatie. ,,Het is een holistische aanpak van het probleem. Iedereen die iets voor een misdaadorganisatie doet, al is het incidenteel, is strafbaar.”

Een effectieve aanpak, zo hebben de ministers de afgelopen twee dagen naar eigen zeggen gezien. Ze spraken met hun Italiaanse collega’s van Justitie en Binnenlandse Zaken en bezochten de Rebibbia gevangenis in Rome waar een deel van de gedetineerden, met name maffiosi, in een extra beveiligd regime zitten. ,,Ik ben onder de indruk van hoe de Italianen omgaan met externe communicatie,” vertel minister Weerwind van Rechtsbescherming. ,,Dat ze echt alle banden doorsnijden, waardoor crimineel handelen vanuit detentie absoluut niet mogelijk is.”

Wie in het extra beveiligde regime zit heeft een zeer beperkt recht op privacy, alle inkomende en uitgaande post wordt gecontroleerd, telefoongesprekken worden afgeluisterd en ook worden gedetineerden tijdens het luchten en bij het ontvangen van bezoek in de gaten gehouden. Reden waarom de strenge detentie onder vuur ligt. Verschillende mensenrechtenorganisaties vinden het inhumaan. ,,De wet is door het Constitutionele Hof kritisch bekeken en ook het Europese Hof heeft er naar gekeken,” zegt minister Weerwind. ,,Ze zijn op kleine punten teruggefloten, maar is vervolgens wel geaccepteerd dat dit systeem er is en mocht blijven.”

Cruciaal daarbij is maatschappelijke acceptatie, valt minister Weerwind zijn collega bij. ,,Italië heeft natuurlijk wel een enorm wreed verleden gekend, waardoor dit een brede basis heeft in de samenleving.”

Het is de vierde maffia van Italië: de maffia Foggiana uit de Zuid-Italiaanse stad Foggia. Aanslagen zijn hier aan de orde van de dag. Italië-correspondent Angelo van Schaik vertelt erover: