Hongaarse ‘geld-voor-migranten’-deal pakt niet

Dat blijkt uit reacties van belangrijke leiders als Merkel, Macron, de Italiaanse premier Paolo Gentiloni en diens collega Mark Rutte. Zij vertikken het om populistische en extreemrechtse partijen in hun land een steun in de rug te geven door hun grenzen open te gooien voor asielzoekers, terwijl de belangrijkste Midden- en Oost-Europese landen rustig achterover leunen en niets doen. 

Drie van de vier zijn al voor de Europese rechter gedaagd omdat ze nauwelijks of geen asielzoekers uit Griekenland en Italië hebben opgenomen, en van automatische spreiding bij toekomstige grote migratiegolven willen ze geen van vieren weten. Migratie is het hoofdonderwerp van een vrije en naar verwachting zeer stevige discussie onder de 28 Europese leiders tijdens een werkdiner dat vanavond rond kwart over zeven begint. Conclusies worden niet getrokken, besluiten vallen er al helemaal niet. Die zijn voor een nieuwe top volgend jaar juni.

Het voorstel van de Hongaarse premier Victor Orbán om samen met Polen, Tsjechië en Slowakije 35 miljoen uit te trekken voor grensbewaking en opvang van vluchtelingen kwam vanmorgen. ,,We doen dit in het belang van de eenheid van de Europese Unie”, aldus een glunderende Orbán, na overleg met Commissievoorzitter Juncker. ,,We hebben nu iets gevonden waarop we kunnen samenwerken.” 

 Premier Rutte reageerde snoeihard op wat hij ziet als een afkooppoging. ,,En dan niet meer bijdragen aan de solidariteit? Een schaamteloos verhaal!” En: ,,Dan zou Nederland ook kunnen zeggen: we doen niets meer.” ,,Selectieve solidariteit tussen lidstaten, dat gaat niet”, aldus ook kanselier Merkel. Macron en Gentiloni hielden het rustiger. Ze begroeten het gebaar, maar vinden het niet genoeg. ,,Dit lost niet alles op”, aldus Macron. En Gentiloni: ,,Dit verandert niets aan de problemen rond de herplaatsing van vluchtelingen.” De scheidende Oostenrijkse kanselier Christian Kern, alweer wat harder: ,,Als je egoïsme de boventoon laat voeren zitten een paar landen van aankomst met alle problemen.” 

Dat was de afgelopen twee jaar het geval met Griekenland en Italië, die samen de problemen van zowat heel Europa mochten oplossen. De meest positieve reactie, ondanks een weinig enthousiaste lichaamstaal, kwam nog van Commissievoorzitter Juncker: ,,Ik ben blij dat we vandaag deze eerste resultaten hebben. Ze zijn het bewijs dat de Visegrad-4 (Polen, Hongarije, Tsjechië en Slowakije) volledig op onze lijn zitten als het gaat om de solidariteit met Griekenland en Italië.”

De discussie vanavond wordt lastig omdat behalve Orbán, ook EU-raadsvoorzitter Donald Tusk die vooraf op scherp heeft gezet. Tusk suggereerde begin deze week de verplichte vluchtelingenquota te schrappen omdat ze toch niet werken en alleen maar verdeeldheid zaaien. 

Dat leverde hem een woedende reactie op van Migratiecommissaris Avramopoulos: ,,Onaanvaardbaar en on-Europees.” Tusk leek daarna wat in te binden. Hij zal vanavond mogen uitleggen waarom hij de kant van de vier Midden- en Oost-Europese landen koos, terwijl het zijn taak is de 28 op één lijn te krijgen. Dat lukte prima met de vandaag officieel afgeduwde veiligheids- en defensiesamenwerking, maar zoals Tusk zelf met spijt vaststelde niet met migratie (Oost/West) en evenmin met de versterking van de economische en monetaire samenwerking, waar het morgenvroeg over gaat. Daar staan Zuid en Noord tegenover elkaar.