EU na urenlang beraad: May krijgt klein beetje brexituitstel

Dat zijn de 27 EU-regeringsleiders na urenlang beraad overeengekomen op een top in Brussel, zo verklaarde de Oostenrijkse bondskanselier Sebastian Kurz. May zei dat het Britse parlement nu ,,duidelijke keuzes’’ heeft en dat ze ,,er alles aan zal doen om ervoor te zorgen dat we kunnen vertrekken met een deal en ons land verder kunnen brengen’’.

Premier Mark Rutte zei na het urenlange beraad dat hij hoopt dat het Britse parlement de scheidingsdeal komende week alsnog goedkeurt. Hij noemde het hele brexitproces ,,zwaar’’. ,,Maar gelukkig is er uiteindelijk resultaat. Het is voor Nederland heel belangrijk dat er geen chaotische, ongecontroleerde brexit komt. Want hoe goed je ook bent voorbereid, er gaan altijd dingen mis.’’

Volgens Rutte heeft May ,,duidelijk kunnen maken’’ wat het doel was van haar verzoek om de deadline van de brexit van 29 maart uit te stellen. Dat was een eis van de EU-leiders, omdat ze niet aan het lijntje gehouden willen worden. ,,Ze gaat het terugtrekkingsakkoord voor de derde keer voorleggen en als het parlement instemt dan hebben ze tijd nodig om alles te implementeren. Dan gaan de Britten op 22 mei op een ordelijke manier weg uit de EU.’’

,,Als het parlement nee zegt, dan stemmen we in met een korte verlenging tot 12 april’’, aldus Rutte. ,,Uiterlijk dan moeten ze ons laten weten hoe ze verder willen.’’ Mochten ze langer uitstel vragen, dan moet het Verenigd Koninkrijk Europese verkiezingen organiseren. May wil dat per se voorkomen.

Volgens EU-president Donald Tusk heeft de Britse regering inmiddels met het voorstel van de EU ingestemd. Hiermee ligt de keuze voor wat voor soort brexit er komt en wanneer weer helemaal in Londen.

Het betekende het einde van een lange zit in Brussel. Eén voor één kwamen ze aan, zoals gewoonlijk, in hun zwarte auto’s, bij de ingang van de Europese Raad. En ze hadden allemaal dezelfde boodschap, ook zoals gewoonlijk in dit dossier. Het is heel duidelijk: er ligt een brief van May, waarin ze vraagt om een kort uitstel van de brexit, uiterlijk tot 30 juni; en als het Britse parlement komende dinsdag ‘ja’ zegt tegen de deal die er al ligt, nou, dan komen we er wel uit met dat uitstel.

Dat is ook wat premier Mark Rutte bij aankomst zei tegen de verzamelde journalisten, maar die willen eigenlijk iets anders horen. Want wat nu als het Lagerhuis ‘nee’ zegt? Die kans is toch heel erg aanwezig? Dan zijn er nog maar een paar dagen tot 29 maart 23.00 uur Britse tijd, de eerder gestelde deadline. Is er dan nog wel tijd genoeg om die gevreesde no-deal brexit te vermijden? Maar nee, zegt Rutte, ‘dat is een wat-als-vraag en die ga ik niet beantwoorden’. ,,Ik ga niet speculeren en preluderen. Dat moeten we absoluut niet doen.’’

Want als we dat wel doen, is de impliciete boodschap, dan halen we de druk van de ketel. En dat willen we niet. Daarom ook werd er een zekere onverzettelijkheid uitgestraald, door Angela Merkel, door Emmanuel Macron (die zelfs iets strenger was dan de anderen), door iedereen: dit is het wat ons betreft, nu zijn jullie aan zet.

May was ook in Brussel, en kreeg precies 1 uur en 45 minuten om haar brief toe te lichten. Er waren nog behoorlijk wat vragen. Hoe gaat u uw parlement over de streep trekken, bijvoorbeeld. En inderdaad: wat doet u als er weer een ‘nee’ komt. De antwoorden waren niet altijd ‘helder’, zo klinkt het diplomatiek uit kringen rond de gesprekken.

Sinds de brief van May gistermiddag in Brussel werd bezorgd, was er koortsachtig overleg tussen de Europese regeringsleiders. Iedereen sprak met iedereen om te zorgen dat er een gezamenlijk standpunt werd gevonden. Dat had toch nog wat voeten in de aarde. Met name de deadline voor het uitstel zorgde gisteravond voor de nodige discussie.

Moet het 22 mei worden (de dag voor de Europese verkiezingen)? Het zou onzin zijn als de Britten meedoen als ze er toch uitgaan. Of misschien twee weken eerder, vlak voor een top in Roemenië waar over de toekomst van de EU wordt gepraat?

_{Lees door onder de foto.}

Het overleg ging vandaag verder en duurde uren. In de loop van de avond leek het nachtwerk te gaan worden, maar vlak voor middernacht werd dan toch een nieuwe deadline gecommuniceerd. De 27 Europese regeringsleiders gaven May een ietsiepietsie uitstel: van 29 maart naar 12 april, als het Britse lagerhuis de scheidingsvoorwaarden komende week voor een derde keer verwerpt. Vanaf die dag zou in het Verenigd Koninkrijk moeten worden begonnen met het voorbereiden van de Europese verkiezingen. 

Mochten de parlementsleden de deal volgende week wel goedkeuren dan loopt de deadline 22 mei af.

In Groot-Brittannië loopt de druk ondertussen enorm op. De belangrijkste Britse vakbond en werkgeversvereniging kwamen met een gezamenlijke oproep om te waarschuwen voor een ‘nationale noodtoestand’ als er eind volgende week een no-deal brexit uit de bus rolt. Ze roepen premier May op haar strategie (‘deze deal of geen deal’) te wijzigen en een plan B te bedenken: ‘Het gaat om de banen, de rechten en de levens van de gewone arbeiders’.

Dan was ook de Britse oppositieleider Jeremy Corbyn in Brussel. Hij was op zoek naar een ‘constructief alternatief’, omdat hij koste wat kost een brexit zonder deal wil voorkomen. En in Londen stak parlementsvoorzitter John Bercow het Lagerhuis een hart onder de riem. May had de parlementsleden beschuldigd van ‘politieke spelletjes’, omdat ze voortdurend haar plan afschieten: ,,De mensen hebben er genoeg van.” Maar Bercow was heel gedecideerd: ,,Jullie zijn geen verraders. Jullie doen allemaal je best.”

Kijk hier naar Marty Hirst uit Zevenaar. Hij is fel tegen de Brexit, waardoor hij zijn EU-burgerschap zou verliezen, en is daarom Nederlander geworden: