Een gasleiding van het Russische staatsgasbedrijf Gazprom. © REUTERS

Escalatie gasoorlog: Rusland sluit Polen en Bulgarije af, Eneco blijft gas krijgen

UpdateDe gasoorlog tussen Europa en Rusland escaleert. Staatsbedrijf Gazprom stopt de gasleveringen aan Polen en Bulgarije vanaf woensdag. De reden is dat de twee landen weigeren in roebels te betalen, zoals president Vladimir Poetin sinds kort eist. Eneco, dat ook Russisch gas afneemt, laat weten nog geen Russisch dreigement te hebben ontvangen.

Buitenlandredactie 26-04-22, 19:25 Laatste update: 26-04-22, 22:34

Het dichtdraaien van de gaskraan gebeurt woensdagochtend om 8.00 uur. Volgens het Poolse staatsgas- en oliebedrijf PGNiG houdt Gazprom zich daarmee niet aan de afspraken uit het contract. PGNiG zegt stappen te ondernemen om de naleving van het contract af te dwingen. Rusland dreigt al langer de gaskraan dicht te draaien voor landen die niet in roebels willen betalen. De meeste Europese landen, waaronder Nederland en Duitsland, weigeren dat tot dusver.

Dat Bulgarije net als Polen geen gas meer krijgt werd dinsdagavond bekend. ,,Bulgargaz heeft vandaag, 26 april, een bericht ontvangen dat de aardgasleveringen van Gazprom Export vanaf 27 april worden opgeschort’’, liet het Bulgaarse ministerie van Economische Zaken in een verklaring weten. Het ministerie voegde er aan toe altijd netjes te hebben betaald.

Het besluit om de gasleveranties aan Polen en Bulgarije te staken, volgt nadat de Russische president Vladimir Poetin sinds vorige maand eist dat ‘onvriendelijke landen’ voortaan in roebels afrekenen en niet in dollars. Moskou wil zo de waarde van de roebel opdrijven. De Russische munt staat vanwege de sancties onder druk. Ook Nederland valt in de categorie ‘onvriendelijke landen’.

Manipulatie wisselkoers

Poetin eist concreet van de kopers van gas dat ze twee rekeningen openen, één in roebels en één in vreemde valuta. Daarbij is Gazprombank verantwoordelijk voor het omzetten van de valuta en het overmaken van de roebelbetaling.

Europese landen, waaronder Nederland, hebben de betaling in roebels tot nu toe keihard geweigerd. Volgens de Europese Commissie zou Rusland daarmee de volledige controle krijgen over het tijdstip van transacties en het tijdstip waarop afnemers van hun verplichtingen wordt ontheven. Moskou zou bovendien zo de wisselkoers kunnen manipuleren.

Demonstranten van klimaatactiegroep Extinction Rebellion ruim een maand geleden op het Museumplein. De demonstranten roepen de overheid, gemeentes, bedrijven en instellingen op om de samenwerking met het Russische aardgasconcern Gazprom te beeindigen, vanwege de Russische inval in Oekraine. © ANP / ANP

Nu effectueert Moskou het dreigement voor Polen en Bulgarije. De potentiële schade voor beide landen is groot. Bulgarije leunt voor 90 procent op Russisch gas. Het veel grotere Polen is één van de grootste Europese afnemers van Gazprom: bijna de helft van het Poolse gas (46 procent), twee derde van de olie (64 procent) en 15 procent van de steenkool komt uit Rusland, becijfert de Poolse denktank Forum Energii.

Dat Rusland Warschau en Sofia op de korrel heeft, is niet toevallig. De Poolse regering geldt als één van de meest vocale criticasters van de oorlog en roept Europese bondgenoten, waaronder Nederland, keer op keer op om te stoppen met Russische energie.

Eneco: Rusland heeft ons niet gedreigd

Rusland heeft Eneco nog niet gedreigd te stoppen met de levering van gas, laat het energiebedrijf weten. Van de Nederlandse energiebedrijven is Eneco de enige met een langetermijncontract voor Russisch gas. Dat loopt via Wingas, een dochterbedrijf van Gazprom. Dat contract stamt al uit 2010 en loopt nog tot 2030.

Eneco gaf eerder al aan te verwachten dat het de gasrekening gewoon in euro’s zou kunnen blijven betalen. Als Rusland betaling in roebels zou eisen zou dat tegen de voorwaarden van het contract in gaan. Datzelfde stelt het Poolse olie-en gasconcern PGNiG overigens. PGNiG weigerde daarom ook eerder al om in roebels te gaan betalen.

Afgelopen weekend nog lanceerde de Poolse premier Mateusz Morawiecki een billboardcampagne, die bedoeld is om westerse landen wakker te schudden. Busjes met daarop ‘Bloodoil’ en ‘StopRussian oil’ worden daarbij richting West-Europa gestuurd. En dinsdag presenteerde Polen bovendien een lijst met vijftig Russische oligarchen en bedrijven, waarvan de tegoeden bevroren worden. Daarop ook Gazprom. De wet staat geheel los van de sancties die door EU-landen gezamenlijk opgelegd zijn.

Voor Bulgarije geldt dat het tienjarige contract tussen Bulgarije's staatsgasbedrijf Bulgargaz en Gazprom eind dit jaar afloopt. Twee weken terug maakte de regering in Sofia bekend zo snel mogelijk van het Russisch gas af te willen. Bedoeling is dat er meer gas uit Azerbaijan wordt gehaald, aldus Bulgargaz-topman Ivan Topchiiski.

Een installatie van het Poolse staatsgas- en oliebedrijf PGNiG in Kosakowo. © Corbis via Getty Images

Lastig parket

Europese landen worstelen met het dilemma van het kopen van Russisch gas en olie, terwijl ze het land eigenlijk willen straffen voor de inval in Oekraïne. Ons eigen kabinet maakte afgelopen week bekend dat Nederland nog eind dit jaar stopt met gas uit Rusland. Duitsland, dat nog veel afhankelijker is van Russisch gas dan ons land, heeft een noodplan opgesteld.

De beslissing over hoe voor de levering wordt betaald ligt uiteindelijk bij de bedrijven die gas uit Rusland kopen. Die zitten in een lastig parket, aangezien Europese bedrijven zich aan de sancties moeten houden. De meeste lidstaten zeggen geen gas in roebels te willen betalen, het zou schenden van de sancties betekenen.

Eerder vandaag melden Poolse media al dat de Russen de leveringen zouden stopzetten. De Europese gasprijs schoot daarna omhoog. Op de toonaangevende Amsterdamse gasbeurs werd gas ruim 10 procent duurder na de berichten. Een megawattuur gas kost nu weer meer dan 102 euro.

Bekijk hier onze video’s over de oorlog in Oekraïne:

Praat mee,

reageren kan onderaan dit artikel. Alleen reacties voorzien van een volledige naam worden geplaatst. We doen dat omdat we een debat willen met mensen die staan voor wat ze zeggen, en daar dus ook hun naam bij zetten. Wie zijn naam nog moet invullen, kan dat doen door rechts bovenaan op onze site op ‘Login’ te klikken.