Erdogan komt moskee openen: Keulen staat op scherp

De lokale overheid heeft op het laatste moment geen toestemming gegeven voor een groot openingsfeest waarop zo’n 25.000 Turkse Duitsers werden verwacht. De veiligheidsrisico’s zijn te groot, aldus de politie. Er staan liefst negen kleinere demonstraties gepland in Keulen, onder meer van Koerden die fel anti-Erdogan zijn.

De ceremonie bij de ‘Zentralmoschee’ van de Turks-Islamitische DITIB Unie in Keulen begint vanmiddag rond 14.00 uur. Na het afblazen van het Turkse volksfeest adviseerde de Duitse politie naar de televisie te kijken waarop het allemaal live wordt uitgezonden. 

Voor die tijd spreekt Erdogan nog een keer met Angela Merkel, de Duitse bondskanselier. De sfeer tussen beiden was volgens ingewijden ijzig. De relatie tussen Duitsland en Turkije zakte naar een dieptepunt door een reeks geschillen over het harde optreden van Turkije na een mislukte staatsgreep in 2016. Een onderwerp dat ook gevoelig ligt is de gevangenneming van Duitse burgers en journalisten in Turkije.

Ook in de deelstaat Noordrijn-Westfalen zal er weinig uitbundigheid zijn van Duitse kant. De geplande ontvangst van de Turkse president op kasteel Wahn, vlakbij het vliegveld van Keulen, is geannuleerd. De Duitse familie, die eigenaar van het barokke kasteel is, wilde het bezit 'vanwege politieke redenen’ niet verhuren voor een bezoek van de omstreden Erdogan. De afspraak met de president van Noordrijn-Westfalen - waar anderhalf miljoen mensen wonen met (ook) een Turks paspoort - is nu verplaats naar het militaire deel van het vliegveld Keulen-Bonn.

Rond Keulen geldt tijdens het bezoek van Erdogan een vliegverbod voor een straal van 60 kilometer. Ruim 3000 politiemannen zijn op de been. Het aanvankelijk door de Turkse organisatoren van de moskee-opening geplande volksfeest mag nu alleen genodigden ontvangen. Naar verluidt komen er 500, vooral Turkse, gasten.

Volgens de Duitse autoriteiten heeft dat alles vooral te maken met de veiligheidsrisico’s. Niet alleen wonen er veel Koerden in het gebied maar ook veel Turkse opponenten van Erdogan. “De veiligheid heeft hier de hoogste prioriteit”, aldus een politiewoordvoerder.

De sfeer in Duitsland is sowieso weinig amicaal rond het bezoek. Veel ophef werd gemaakt van een ('provocerend' volgens de Bild Zeitung) islamitisch handgebaar waarmee de Turkse president zijn fans begroette. Nog steeds suddert de Özil-rel - de Duitse voetballer die met Erdogan poseerde en later liet weten niet meer voor de Mannschaft te willen uitkomen - na en de opening van de moskee is alles behalve onomstreden.

Al twintig jaar hebben rechtse groepen in Keulen tegen de bouw ervan geprotesteerd. Nu staat het gebouw er, met indrukwekkende minaretten (55 meter hoog) en een koepel van 36,5 meter. Het complex kostte 30 miljoen euro wat grotendeels is betaald door de Turks-Islamitische DITIB Unie en giften van gelovigen. De nieuwe moskee van de Duitse architecten en broers Paul en Gottfried Böhm is verbonden met andere voorzieningen, zoals een bibliotheek en winkels.

De formeel onafhankelijke Duitse organisatie DITIB wordt nu echter onderzocht vanwege vermeende politieke banden met Turkije. De imams van DITIB worden betaald door de Turkse religieuze autoriteit Diyanet. Vorig jaar werd een aantal imams van DITIB in Duitsland ervan beschuldigd spionage voor het Turkse consulaat te hebben bedreven. Ze zouden onder meer informatie hebben gegeven over politieke tegenstanders van Erdogan. DITIB bestrijdt dat maar inmiddels loopt er een juridisch onderzoek of de stichting niet onder Duits toezicht moet worden gesteld.

Reden dat het mede door DITIB aangekondigde inwijdingsfeest van de moskee met duizenden gelovigen niet door kan gaan is volgens de Duitse autoriteiten dat de organisatie bij herhaling heeft gefaald met een degelijk plan te komen voor het organiseren van de veiligheid. Rond de moskee aan de Venloerstrasse is nu een gebied afgezet, waar mensen alleen met speciale uitnodigingen binnen kunnen komen. De stad is bang voor ongeregeldheden door de komst van de president van Turkije.

In heel Duitsland waren er de afgelopen dagen demonstraties, onder meer in Berlijn, Hamburg, Frankfurt, Düsseldorf, Essen, Bremen, Hannover, Stuttgart en Bielefeld. De organisatie 'Erdogan not welcome' verwacht vanmiddag in Keulen 10.000 deelnemers. Volgens ooggetuigen waren er rond het middaguur nog weinig mensen. Bij een betoging van Koerden tegen Erdogan op de rechteroever van de Rijn telden waarnemers vooralsnog vijfhonderd deelnemers.

De persoon Erdogan ligt politiek gevoelig in Duitsland: