Brandweer bij de ingang van de Notre-Dame © REUTERS

‘Als de gewelven instorten, is het helemaal een drama’

De brand in de Notre-Dame is een kunsthistorische ramp. Jos Koldeweij, hoogleraar kunstgeschiedenis van de Radboud Universiteit Nijmegen, vreest het ergste. ,,Als de gewelven instorten, is het helemaal een drama.’’

Tonny van der Mee 15-04-19, 23:01

De kans dat die middentoren dwars door de gewelven heen is gestort, is erg groot. Dat is helemaal een drama
Jos Koldeweij

De schade aan het middenschip van de Notre-Dame is onherstelbaar. ,,Het is een nationaal symbool van Frankrijk’’, zegt Koldeweij. ,,In ieder geval is de hele 12e eeuwse dakconstructie met zware eikenhouten balken verloren gegaan. Dat is ongekend.’’

Door het instorten van de torenspits op het middenschip lijkt ook een ander belangrijk deel van de kathedraal verwoest te zijn. ,,De kans dat die middentoren dwars door de gewelven heen is gestort, is erg groot. Dat is helemaal een drama’’, zegt Koldeweij.

,,Aan de oostkant zit het ‘koor’, het meest heilige deel van de kerk. Daar heb je het altaar, de zetel van de bisschop, alle liturgie. En daar wordt de eucharistie gevierd. Je mag hopen dat ze op tijd een aantal dingen hebben kunnen weghalen.’’ Doorgaans worden de heilige voorwerpen van de kathedraal bewaard in de sacristie in een kluis.

Orgel

Koldeweij vreest bovendien voor het gigantische orgel in de westgevel. Dat orgel bestaat uit 7000 pijpen. Het is in de jaren 90 volledig gerenoveerd. Koldeweij: ,,De hitte door de brand is gigantisch. De orgelpijpen zijn van tin, dus die smelten waar je bij staat. Zelfs als de vlammen er niet bij komen, is het orgel waarschijnlijk weg.’’

Dat geldt ook voor alle beeldhouwkunst, de reliëfs en de gebrandschilderde ramen. ,,Als het gewelf instort, is dat allemaal weg. De impact is enorm. Gebrandschilderd glas is glas in lood. Dat zijn stukjes geschilderd glas dat in loden lijnen aan elkaar zit. Dat is niet te herstellen.’’

Restauratie

De Notre-Dame is een mengeling van hooggotische Franse kathedralenbouwkunst en van 19e eeuwse restauratie. Vanaf 1845 werd de kerk gerestaureerd door Eugène Viollet-le-Duc. Dat duurde 23 jaar. ,,Hij was dé grote Franse neogothische architect. Het is een deel 19e eeuws erfgoed met een basis die middeleeuws is.’’

In de Notre-Dame worden ook drie relikwieën van Christus bewaard: de doornenkroon, een stuk uit het kruis en een van de nagels waarmee Christus gekruisigd zou zijn. Veel kunstwerken zijn veilig. De schatkamer van de kathedraal is intact. Dat meldt het Franse tijdschrift Paris Match, op gezag van een priester van de Notre-Dame.

Sinds 2013 hangt in de Notre Dame de Mariaklok, die werd gegoten in de Koninklijke Klokkengieterij Eijsbouts in Asten. Directeur Joost Eijsbouts maakt zich grote zorgen. ,,Het klokgeluid van de Notre Dame is zo uniek en beroemd, het idee dat onze klok daar tussen hangt, is natuurlijk geweldig. Als dat verloren gaat, dan is dit echt een ramp.’’