Het huis van de 'gevallen vrouw' in Breda
BREDA - Ze werd geboren als Gepke Kortekaas. Maar die naam was haar net zo vreemd als degene die haar zo had genoemd. Onmiddellijk na haar geboorte in het Bredase Moederheil, werd ze bij haar biologische moeder weggehaald. Om een jaar later te worden geadopteerd.
Delen per e-mail
Het is het verhaal van Eugénie Smits van Waesberghe, zoals ze na haar adoptie heette. Geboren in 1965. Opgegroeid in een gezin dat haar omringde met liefde. Uiterlijk leek het haar goed te gaan. Maar van binnen droeg ze de littekens van het gevoel ontheemd te zijn.
Over wat het is om te worden afgestaan, hoe dat voelt, over haar zoektocht naar haar afkomst en naar het huis waar ze in Breda werd geboren, vertelt ze in de documentaire 'Gevallen in Moederheil', van de Bredase radiomaker René Oomen.
Kraamkliniek
Oomen zelf groeide op in de schaduw van dat robuuste tehuis in Breda. Was er altijd nieuwsgierig naar. Wist natuurlijk dat het een reguliere kraamkliniek was, zijn eigen zusje zag er het levenslicht. ,,Maar er was ook die andere kant van Moederheil." Die waar slechts fluisterend over werd gesproken. Het huis van de 'gevallen vrouwen'.
Moederheil aan de Bredase Valkenierslaan werd begin jaren twintig van de vorige eeuw in gebruik genomen. Het werd geleid door de Kleine Zusters van de Heilige Joseph en was bedoeld voor de ongehuwde moeder, die, zoals in de stichtingsacte stond: 'Heeft gezondigd teegen God en teegen de Maatschappij.' Het was zaak dat die moeders, zo werd omschreven: 'Zoolang mogelijk voor de bevalling in het tehuis worden opgenomen, zoolang mogelijk, omdat de meisjes voor de bevalling het meest geneigd zijn te luisteren naar vermaningen en goede raad.'
Die goede raad: ,,Was vooral gericht op het afstaan van het kind", zegt Oomen. Dat was de oplossing voor veel problemen. Voor de schande die de ongehuwde moeder voor haar familie betekende. En voor het kind zelf. Want hoe kon een alleenstaande vrouw, in sommige gevallen verstoten door Jan en alleman, in vredesnaam zelf voor haar kind zorgen?
Kinderopvang
Geld had zo'n moeder meestal niet, kinderopvang bestond nauwelijks en een huwelijk met de vader zat er in veel gevallen niet in. Die was te jong, van een verkeerd geloof, misschien al getrouwd of zelfs onbekend. Om nog maar te zwijgen van vrouwen die na een verkrachting of incest zwanger waren geworden.
Over de gevolgen werd weinig nagedacht. Oomen: ,,Sowieso is het ontluisterend te ontdekken hoe onprofessioneel het er eigenlijk aan toe ging." Zoals een voormalig medewerkster het in zijn documentaire verwoordt: ,,De tehuizen als Moederheil werden geleid door religieuzen of alleenstaande welgestelde dames." Wat hadden zij voor verstand van het moederschap, van kinderen?
Naargeestig
In de documentaire wordt een naargeestig beeld geschetst van de 'geheime'afdeling van Moederheil. Waar moeders in kleine kamers met een gordijn de bevalling afwachtten. Waar de meeste van hen na het baren hun kind wel hoorden, maar niet zagen. Dat werd niet verstandig geacht.
Het waren meisjes die na een paar dagen de poort uit liepen. Weg van het huis, weg van de baby. In de eeuwige wetenschap dat zij moeders waren zonder kind. Iets waar niet, vaak zelfs nooit, meer over werd gesproken.
De kinderen kwamen op kamers te liggen, bleven een tijdje in het tehuis. Er kwamen adopties. Vaak volgens de regels. Een enkele keer ook onderhands. Oomen: ,,Dan liepen er mensen langs de wiegjes." Zoekend naar een baby die hen beviel.
Kalmeringsmiddel
Oomen: ,,Maar meest ontluisterend was wat ik van meerdere bronnen hoorde. Om te voorkomen dat de baby's te veel huilden, werden aan hun flesjes druppels Mellerette toegevoegd. Een kalmeringsmiddel dat eigenlijk bedoeld was voor schizofrenie. Dat als bijwerking blindheid en hartfalen had. Bij de kleine kindjes, die er stil door in hun bedje lagen, leidde het tot een ontwikkelingsachterstand."
Het waren praktijken die door de actualiteit werden ingehaald. De seksuele revolutie, de ontzuiling, vrouwenemancipatie en de anticonceptie haalden de schaamte van het ongehuwd moederschap weg. Wat bleef was een zoektocht. Een moeilijke strijd van biologische ouders en adoptiekinderen om inzicht te krijgen in de gesloten en geheime dossiers van Moederheil.
,,En wat bleef was de emotie", zegt Oomen. De worsteling van de moeders, maar ook de vaders, en zeker de afgestane kinderen, om te kunnen omgaan met die ene bepalende gebeurtenis. Een geboorte duurt slechts een paar uur, wat volgt is een heel leven.
De radiodocumentaire Gevallen in Moederheil van René Oomen wordt zondag 11 maart uitgezonden in het Spoor terug van het VPRO-geschiedenisprogramma OVT op radio 1. De documentaire begint ongeveer om 11.20 uur.
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
25 Bredase starters melden zich voor lening om coronatijd door te komen
BREDA - Er hebben zich tot nu toe 25 startende ondernemers gemeld bij de gemeente voor een lening om de coronaperiode door te komen. Breda lobbyt bij het rijk voor financiële steun voor startende ondernemers. -
PREMIUM
Depla met avondklok niet meer naar talkshow: ‘Laten we goed voorbeeld geven’
BREDA - Burgemeester Paul Depla van Breda zal zich voorlopig niet meer laten zien in een talkshow op televisie. Dat zei hij woensdagavond tijdens een livesessie op Facebook over de avondklok die waarschijnlijk zaterdag of zondag wordt ingevoerd. Hij wil het goede voorbeeld geven. -
PREMIUM
220 woningen in nieuw woonwijkje bij Suikerunie in Breda
BREDA - Er komt een nieuwe woonwijk met 220 woningen op het terrein van Cosun Park oftewel het vroegere hoofdkantoor van de Suikerunie. De wijk bij de Ettensebaan krijgt ook een park dat voor iedereen toegankelijk is. -
PREMIUM
Openzetten gaskraan bestraft met 20 maanden
ULVENHOUT - ,,Het is een geluk dat de gevolgen niet veel ernstiger zijn geweest”, zegt de rechter die het vonnis uitspreekt tegen een 49-jarige Ulvenhouter. De man zette de gas- en waterkranen open in zijn appartement. En hij stichtte brand in een chalet in Oosterhout. -
Breda worstelt met nasleep toeslagenaffaire: ‘Ik loop er steeds weer tegenop: geen antwoorden op vragen’
BREDA - Niet alleen de landelijke overheid moet zich afvragen of er genoeg informatie wordt gedeeld met de Tweede Kamer, dat geldt ook voor het stadsbestuur van Breda. Wordt niet te vaak een beroep gedaan op geheimhouding?
-
PREMIUM
video Erik Klootwijk, koning van de enige zelfladende vuilniswagen in West-Brabant
MOLENSCHOT - In zijn nieuwe zelfladende vuilniswagen met vijf camera’s en verende stoel voelt chauffeur Erik Klootwijk zich de koning te rijk. In heel West-Brabant rijdt maar één Translift Flex 2.0 die twee kliko’s tegelijk kan legen. Niet drie, maar één persoon op de wagen. Gilze en Rijen heeft de zijlader in december aangeschaft. -
PREMIUM
COLUMN Moment voor jezelf? Je kunt de pot op!
Hoe vind je tijd en ruimte voor jezelf in tijden van lockdown en avondklok? ,,Ik zit zo lang mogelijk op de pot”, zegt een moeder aan wie die vraag wordt gesteld. Ze is de enige niet. Heel wat grappige filmpjes die jij in je app krijgt, zijn gestuurd terwijl de zender zojuist een drol heeft gedraaid. -
7 meter hoog kunstwerk Poort van Baarle geplaatst op Bels Lijntje
BAARLE-NASSAU - Het laswerk is nog in volle gang, maar vrijdagmiddag moet de plaatsing van ‘Poort van Baarle’ klaar zijn. Het 7 meter kunstwerk van Tim Hoefnagels staat op het Bels Lijntje in Baarle-Nassau.
In samenwerking met indebuurt Breda
0 reacties