Er zweeft een enorm zeewezen door Grote Kerk Breda

Wanneer je goed luistert hoor je deze novemberdagen rustgevende zuchtjes en zacht geritsel in de Grote Kerk van Breda. De bron is snel gevonden. Pontificaal in het hart van de kerk hangt een indrukwekkende sculptuur die niemand over het hoofd kan zien.

Een enorme tros goudkleurige ballonnen vult zich traag met lucht en wiegt kalm heen en weer. Alsof een prehistorisch zeewezen door het monumentale kerkgebouw zweeft. Deze twaalf meter hoge installatie van de Berlijnse kunstenaar Nils Völker is de blitse blikvanger van de expositie Post-digital heritage. Voor het Bredase kunstplatform Playgrounds is het de eerste keer dat ze in zo’n grote, historische ruimte een expositie mogen opzetten.

Al vijftien jaar presenteert Playgrounds zowel in Breda als Amsterdam kunst op het grensvlak van digitaal en analoog. ,,De toekomst is al lang niet meer alleen digitaal”, benadrukt curator Suzanne Rietdijk. ,,Ondanks de digitale revolutie grijpen steeds meer kunstenaars terug op de oude, analoge technieken. Kunst die weer fysiek en tastbaar is zoals installaties, foto’s en sculpturen. Bij Playgrounds onderzoeken we die avontuurlijke wisselwerking tussen de digitale en analoge wereld. De grenzen vervagen ook meer. Dan ziet het publiek het onderscheid tussen een digitaal of analoog kunstwerk al lang niet meer. Dat is het allermooiste.”

Ieder jaar vindt er een Playgrounds-symposium voor deskundigen plaats waaraan meteen een meer toegankelijke publieksexpositie is gekoppeld. Vorig jaar was er nog een intiem evenement in het Bredase skatepark Pier15, nu pakt Playgrounds uit met een expositie in hartje Breda, de Grote Kerk. De ideale plek voor deze thematentoonstelling rond cultuurhistorisch erfgoed in een snel veranderende tijd.

,,In een periode van leegloop is iedereen binnen de kerk op zoek naar nieuwe wegen. Wat kan de kerk als locatie nu nog betekenen, terwijl op digitaal vlak zich voortdurend nieuwe ruimtes openen? Deze expositie is een ontmoeting tussen het unieke religieuze erfgoed van de kerk en de wereld van het digitale.”

Rietdijk vindt Völkers imposante installatie een mooi voorbeeld. ,,In zijn werk zie je net als in de kerkgemeenschap een zoektocht naar geestelijke verruiming. Eigentijdse kunst die inspireert zonder dat het werk direct een christelijke, spirituele achtergrond heeft.”

Nils Völker heeft tot het laatste moment aan zijn installatie Multiple of Three gewerkt. Achter de zakelijke titel schuilt een warmbloedig werk dat vrij interpretabel is voor iedereen. De goudkleurige ballonnen zijn vervaardigd van kunststoffen EHBO-reddingdekentjes en worden opgeblazen door computerventilators.

,,Ik stuur het geheel aan met een microcontroller die bepaalt of de ventilators zacht of harder moeten blazen. Ik hou alles zelf in de hand”, vertelt Völker. ,,Ik ben begonnen als grafisch ontwerper. Maar het in elkaar knutselen van robots met Lego was een nog grotere passie. Heel organisch is mijn computergestuurde installatiewerk daaruit ontstaan.”

Völker schept grote installaties in fabrieksruimtes en kerken, waarbij hij gebruik maakt van alledaags materiaal als honingraatpapier, speelgoed en vuilniszakken. ,,De ruimte bepaalt het kunstwerk. Geweldig dat ik mijn werk in het hart van deze schitterende kerk kan laten zien.”

De andere exposanten knipogen even gewiekst naar het spirituele erfgoed van de kerk. Fraai zijn de op monitors vertoonde Relics van de Amerikaanse kunstenaar Ari Weinkle. De kunstenaar ervaart dat er in deze ongrijpbare digitale wereld behoefte blijft bestaan aan unieke artistieke relikwieën. Weinkle’s vormeloze digitale beelden zijn als glinsterende, futuristische wezens. Schimmige creaturen die doen denken aan van schutkleur veranderende predators.

Het Britse kunstcollectief You+Pea ziet de kerk als een historisch datacentrum voor persoonlijke ontboezemingen en biechten. Hun esthetisch vormgegeven game Church of Colocation is een uitnodiging om heerlijk virtueel rond te dwalen in nieuwe kerkruimtes vol eigen moderne verhalen.

De kleurrijke stadshistorie van Breda komt ook voorbij. De Israëlisch-Nederlandse kunstenaar Daniel Wesseik creëerde een augmented reality-werk dat te bekijken is op de smartphone of tablet. Zijn virtuele trip The Return of Moby Dick verwijst naar de vermaarde zeehond Moby Dick die in 1986 een bliksembezoek bracht aan Breda. Het verhalende AR-werk is te ervaren op hotspots als de Grote Kerk, het Chassé Theater en het Valkenberg Park. De expositie in de Grote Kerk is te zien tot en met 30 november.