Onlangs heeft een commissie onder leiding van hoogleraar André Knottnerus geadviseerd het experiment met onder toezicht van de overheid gekweekte cannabis in 'aanzienlijk meer' gemeenten te houden dan in het regeerakkoord staat. Een proef in hooguit tien gemeenten zou te klein zijn voor een voldoende representatief onderzoek.

Het kabinet heeft nu besloten daar geen gehoor aan te geven. "En dat is jammer", zegt Depla. "Het kabinet heeft belangrijke stappen gezet om het halfslachtige gedoogbeleid aan te pakken. Ze hebben een commissie van deskundigen ingesteld dat met adviezen is gekomen. Dan is het jammer dat het kabinet die naast zich neerlegt omdat ze niet binnen het politieke compromis passen." Coffeeshops mogen nu wel cannabis verkopen, maar de inkoop aan de achterdeur is illegaal. 

Een doorn in het oog van vooral regeringspartij D66. Die drong aan op de proef, in de hoop de onderwereld, die stevig verdient aan de illegale wietteelt, een slag toe te brengen. Regeringspartijen CDA en ChristenUnie gingen schoorvoetend akkoord met een experiment. Zijn vrezen dat het geëxperimenteer geleidelijk de praktijk wordt.

Het experiment moet aantonen of wiet uit de criminaliteit kan worden gehaald, maar ook wat het gebruik van wiet voor de gezondheid betekent, aldus minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid). ,,We gaan met meerdere telers werken. En alleen in coffeeshops verkopen.'' Volgens hem moet de proef wetenschappelijk verantwoord zijn, zonder in te druisen tegen internationale verdragen. De proef nog verder uitbreiden, was daardoor een onbegaanbare weg.

De commissie Knottnerus stelde in mei vast dat een proef alleen een kans van slagen heeft als er fors meer gemeentes er aan mee zouden doen. Burgemeester Depla: "Maar het kabinet wil nu niet afwijken van wat in het regeerakkoord is afgesproken. Maar het gaat er niet om of je voor of tegen cannabis bent. Wij willen af van het huidige systeem dat voor zoveel problemen zorgt."

Depla is heel benieuwd naar wat de commissie Knottnerus over het kabinetsbesluit te zeggen heeft. "Zij zijn de deskundigen. Als de commissie aangeeft dat het onder deze voorwaarden kan, prima. Zoniet, dan zeg ik op mijn beurt: liever geen experiment dan een slecht experiment. Als je van te voren weet dat een proef geen betrouwbare resultaten gaat opleveren, dan moet je er niet aan beginnen. We moeten niet doormodderen, niet met dit dossier. Dat doen we al te lang."

Het kabinet wil aan het aantal van zes tot tien proefgemeenten eenzelfde aantal zogeheten controlegemeentes toevoegen. Daar moet de wietteelt en -handel extra goed in de gaten worden gehouden.
Er wordt geen maximum gesteld aan de hoeveelheid thc, de werkzame stof in cannabis. Deelnemende coffeeshops mogen daarnaast een grotere handelsvoorraad aanhouden dan het huidige maximum van 500 gram. 
De proef duurt in principe vier jaar. Na evaluatie kan het experiment worden verlengd, maar dat besluit zal waarschijnlijk aan een volgend kabinet zijn.