Buurthuis te koop? In Breda krijgen burgers het recht er op de bieden

Nadat vorig jaar een motie van CDA, SP, D66 en GroenLinks om buurtrechten in te voeren unaniem werd aangenomen door de gemeenteraad, is dat initiatief nu uitgewerkt door het stadsbestuur. Het is de bedoeling dat de raad er nog voor de verkiezingen van 21 maart een besluit over neemt. De verwachting is dat ook het uitgewerkte plan wordt aangenomen.

Burgers in Breda krijgen dan drie soorten buurtrechten: het probeerrecht (tijdelijk gebruik maken van bijvoorbeeld braakliggende grond), het recht om te bieden (zoals op gemeentelijk vastgoed dat vrij komt) en het recht de gemeente uit te dagen om een dienst beter uit te voeren (bijvoorbeeld zorgtaken, in ruil voor iets anders).

"Er zijn diverse gemeenten in Nederland die al een van die rechten kent, maar Breda is uniek door ze alle drie toe te gaan passen," aldus raadslid Tim van het Hof (D66).

De rechten krijgen een juridische status omdat ze worden vastgelegd in een gemeentelijk verordening. Daarmee is de gemeente verplicht om een initiatief van een wijk of een bewonersgroep in elk geval serieus te onderzoeken, ook al kan het uiteindelijk tot een afwijzing leiden.

"Je koopt als het ware tijd. Stel dat een projectontwikkelaar al veel geld voor een pand geboden heeft, dan moet de gemeente toch het bewonersinitiatief eerst behandelen," zegt Marike de Nobel (GroenLinks). "De vanzelfsprekendheid dat het naar de markt gaat, is er uit," zegt Jeroen Bruijns (CDA).

De gemeente kiest dan mogelijk toch voor het bewonersplan, ook al levert dat minder geld op. "Misschien blijkt het veel meerwaarde te hebben in de sociale sfeer," zegt wethouder Patrick van Lunteren (die burgerparticipatie in zijn pakket heeft).

Bij de gemeente wordt een regisseur aangesteld die de mensen begeleidt die van de buurtrechten gebruik maken. Dat moet voorkomen dat ze van loket naar loket worden gestuurd. "Hierdoor moet ook een mentaliteitsverandering ontstaan. Dit is een steun in de rug van ambtenaren die serieus met bewonersinitiatieven aan de slag willen maar intern nog te weinig medewerking krijgen," aldus Van Lunteren.

Breda kent al diverse vormen van participatie (Breda Begroot, wijkdeals, wijkplatforms). Sommige ideeën die via die kanalen binnenkomen, kunnen straks een vervolg krijgen middels de buurtrechten, zegt Bruijns: "Waar bij die andere vormen vooral veel wordt gepraat, is dit vooral doen."