Meningokokkenziekte (ook wel: meningokokkose) is een ernstige infectieziekte, die hersenvliesontsteking en bloedvergiftiging kan veroorzaken. 5 tot 10 procent van de mensen met een hersenvliesontsteking en 20 tot 50 procent de mensen met een ernstige bloedvergiftiging overlijdt aan de ziekte. Behandeling met antibiotica is noodzakelijk, want de ziekte kan zich heel snel ontwikkelen. Door snel te behandelen worden de meeste mensen beter, hoewel sommigen toch restverschijnselen aan de infectie overhouden.

De ziekte wordt veroorzaakt door de meningokok, een bacterie. Veel mensen dragen de bacterie bij zich in de neus of keel zonder ziek te worden. Ze kunnen dan wel anderen besmetten door te hoesten, niezen of zoenen. 

De bacterie bestaat in verschillende varianten: A, B, C, E, Y, W en Z. In Nederland worden de meeste mensen ziek door de B- en de W-variant. Het aantal besmettingen met de W-variant nam de afgelopen drie jaar toe. Begin deze eeuw stak de C-variant de kop op, waarna het vaccin tegen deze variant werd opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma (RVP). De varianten E, Y, Z komen zeer incidenteel voor in Nederland.

Iedereen kan de meningokokkenziekte krijgen, maar de ziekte komt het meeste voor onder baby's, tieners en 65-plussers. 

Uit onderzoek is gebleken dat het aantal jongeren tussen de 14 en 18 jaar dat de W-variant draagt, toeneemt. Voor 2015 waren er gemiddeld vier patiënten per jaar met meningokokkenziekte W, in 2018 waren dat er honderd.

Tekst gaat verder onder tabel

Voor het bestrijden van het meningokokkenvirus is gekozen voor groepsinenting: het inenten van een bepaalde groep om een uitbraak te voorkomen. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld het griepvaccin, dat wordt gegeven per individu dat risico loopt.

Sinds 2002 worden baby's gevaccineerd tegen type C. Vanwege de toename van de W-variant sinds 2015, worden baby's sindsdien ook tegen deze variant ingeënt met een vaccin dat breed beschermt: tegen A, C, W en Y.

Het besluit om jongeren tussen de 14 en 18 jaar in te enten is genomen omdat deze groep veel contact heeft met verschillende sociale groepen. Door hen in te enten, kunnen zij de bacterie niet verder verspreiden, zodat op die manier ook de rest van de bevolking wordt beschermd. 

De Gezondheidsraad adviseert wie of welke groepen worden ingeënt, waarbij ook gekeken naar de kosteneffectiviteit: wat is de gezondheidswinst ten opzichte van de kosten.

Iedereen die dat wil, kan zich laten inenten. De vaccinatie is dan wel voor eigen rekening. Je kunt om een vaccinatie vragen bij de huisarts, bij de GGD of bij een reizigersvaccinatiecentrum. Sommige zorgverzekeraars vergoeden de vaccinatie vanuit de aanvullende verzekering.