Maar wát is dan eigenlijk kunst?
Je hoort het nogal eens bij sommige kunstwerken: ‘zoiets kan mijn nichtje van vier ook maken’. Wat is kunst nu eigenlijk? En wie bepaalt dat? Eindhovenaar Mathieu Weggeman schreef er een boekje over.
Als aan het einde van de - vaak verhitte - discussies uiteindelijk iemand bijna wanhopig roept: ‘Maar wie of wat bepaalt dan wat kunst is?’ Dan roep ik - kunstredacteur - gekscherend steevast: ‘ik!’ Dat levert dan altijd een hoop geproest en gehinnik op, maar volgens Mathieu Weggeman heb ik wel gelijk. Althans, deels.
De Eindhovense hoogleraar organisatiekunde aan de TU/e was het beu. Alles en iedereen kletst, schrijft en denkt maar over kunst, maar weinigen die kunnen uitleggen wat dat aloude begrip nu exact inhoudt. Dus werd het tijd dat eens uit te zoeken.
Hij doet dat in het boekje Kunst? Kunst! Hij maakt daarbij gebruik van filosofen, schrijvers, kunstenaars en andere denkers om uiteindelijk tot de slotsom te komen dat een sluitende definitie eigenlijk niet te geven is.
Weg ermee dan?
Kan daarom het boekje de prullenbak in? Zeker niet, want de schrijver lepelt een aantal interessante zaken op en weet die uiterst systematisch te ontleden. Goed voer voor curatoren, galeriehouders, kunstenaars en critici dus, en ook liefhebbers kunnen er hun voordeel mee doen.
Weggeman pakt het zeer methodisch aan. Werpt eerst de vraag op waarom een definitiestudie over de vraag wat kunst is, nodig is. Antwoord: het getuigt van armoede als iedereen ervan uitgaat dat kunst een primitieve term is die door de meeste mensen wel wordt begrepen. Daarom. En hij weet waar hij het over heeft; niet voor niets was hij jaren lid van de Raad voor Cultuur.
Weggeman haalt een uitspraak van de Amerikaanse kunstenaar Mark Rothko aan: ‘Hoewel het gezag van een dokter of een loodgieter nooit in twijfel wordt getrokken, acht iedereen zichzelf een goede criticus en adequate scheidsrechter van wat een kunstwerk zou moeten zijn en hoe het uitgevoerd zou moeten worden’. Daarom dat de schrijver ‘zo objectief en klinisch’ mogelijk het begrip kunst ontleedt.
Het lastige is natuurlijk dat of iets kunst is, niet kan worden vastgesteld door simpelweg een kunstwerk empirisch of proefondervindelijk te onderzoeken. Wat dan overblijft, is een wel heel brede definitie als: ‘Kunst is alles wat niet vrij en als zodanig in de natuur voorkomt en wat bewust door de mens is gewild en gemaakt’.
‘Ki’ en ‘Ke’
Weggeman introduceert nieuwe begrippen. ‘Ki’ wordt ingezet als het kunst is omdat ik, de maker, zeg dat het kunst is, en ‘Ke’ omdat de experts zeggen dat het kunst is. Vervolgens geeft de auteur aan wat de motieven van kunstenaars kunnen zijn - en wat die betekenen; ook in vergelijking met wat apen of olifanten ooit met een penseel hebben gedaan.
Dan komt ook de opmerking van dat nichtje van vier voorbij. Overigens geldt dat vooral voor de eigentijdse beeldende kunst: ,,Dat doet vermoeden dat de rol van (technisch) ambachtelijk vakmanschap in de beeldende kunst relatief gering mag zijn’’ zo constateert Weggeman terecht.
Vervolgens worden verschillende waardes van kunst over het voetlicht gebracht, van esthetische waarde via reflectieve waarde tot en met economische waarde. Bij dat laatste haalt Weggeman het doek Show me the Monet aan van de Britse kunstenaar Banksy. Op dat schilderij - vrij naar een werk van de Franse schilder Claude Monet - liggen in een vijver twee winkelwagentjes en een pilon. Waarmee de kunstenaar het consumentisme bekritiseert. Het doek werd - hoe ironisch - in oktober 2020 geveild voor 8,5 miljoen euro.
Komt Weggeman uiteindelijk tot een sluitende definitie van kunst? Nee. Met wat slagen om de arm denkt hij dat experts het beste in staat zijn om aan te geven wat kunst is. Waarvan akte.
Kunst? Kunst! Scriptum Publishers. ISBN: 978.94.6319.229.3.
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
PREMIUM
Bossche politiek brengt ode aan Socrates met de nodige zelfspot
DEN BOSCH - De Bossche politiek toonde zich donderdagavond meester in de zelfspot tijdens de 33ste politieke klets in Knillispoort. Met wethouder Hekking (Pieter Paul Slikker) als winnaar. -
Dit zijn de goedkoopste auto's voor private lease
Met private lease kun je voor een vast bedrag in een gloednieuwe auto rijden. Nagenoeg alles is inbegrepen: of het nu wegenbelasting, de verzekering, onderhoud of pechhulp is, je hoeft er niet over na te denken. Dit zijn de goedkoopste modellen. -
Koken & Eten
Hygiëne in de keuken: maak ook je kruidenpotjes af en toe goed schoon
Veel gevallen van voedselvergiftiging ontstaan thuis, aldus het RIVM. De meeste bacteriën in de keuken denk je waarschijnlijk te vinden in de keukenhanddoek, vuilnisbak of snijplank, maar uit een nieuwe studie blijkt dat kruidenpotjes nog grotere bacteriemagneten zijn. -
PREMIUM
Hoe glazenwasser Stephaan Du Lion bijna wegkwam met vier moorden, tot hij zich versprak: ‘Volgens mij was de keuken links’
Seksueel geweld, messteken en wurgingen met koorden,... het was de modus operandi van seriemoordenaar Stephaan Du Lion. De glazenwasser uit Deurne zal zich komende week voor het assisenhof moeten verantwoorden voor de moord op vier vrouwen tussen 1992 en 1997. Een positieve DNA-match zorgde in 2018 voor de doorbraak in de oudste moord, die op Ariane Mazijn. Voor de drie andere moorden zette Du Lion zonder het zelf te beseffen de speurders op de goeie weg. Een reconstructie. -
Bosschenaar (54) vervolgd die dronken vriend niet hielp tijdens verdrinking in zwemplas IJzeren Kind
HINTHAM - De 54-jarige Bosschenaar die in juli vorig jaar een zwemmer in hulpeloze toestand achterliet bij zwemplas het IJzeren Kind, wordt vervolgd door het Openbaar Ministerie. Het slachtoffer, een 53-jarige man uit Den Bosch, overleed ter plekke.
-
Zwak Helmond Sport gaat ondanks prachtgoal kansloos onderuit tegen Willem II
Helmond Sport had vooraf snode plannen, maar maakte ze geen moment waar op bezoek bij Willem II: het werd 5-1 in Tilburg. Een kansloze nederlaag, al was er vlak na rust nog even hoop op meer. Maar mede door een schandalig gegeven strafschop vervloog die hoop al snel. -
-
-
interview
Paniek om een dringend mailtje van de baas: waarom ons brein soms worstelt met werk
Kenniswerk is zwaar voor onze mentale gezondheid, ziet Christianne Vink, psycholoog en auteur van Het grote hoe ik werk boek. Ze ontmoet in haar praktijk werkenden die worstelen met vermoeidheid en stress, en zich tegelijkertijd moeilijk kunnen concentreren. Wat kun je daaraan doen? -
PREMIUM
Marcel van der Sloot blij, maar niet verrast na ruime zege in derby: ‘Kan nog een leuk seizoen worden’
TOP Oss-coach Marcel van der Sloot genoot vrijdagavond van zijn ploeg tijdens de derby met FC Den Bosch. TOP won dik verdiend met 3-0 en dat was voor de oefenmeester zelf eigenlijk geeneens een verrassing. ‘We hebben als team geknokt.’