Listige WhatsApp-fraude: 'Familielid' troggelt geld af

Hee, een berichtje via WhatsApp, van mijn oom. Het is hem echt, want op zijn profielfoto lacht hij me toe, met een biertje in zijn hand. Hij noemt me Jel in plaats van Jelle. Bedoeld om mijn vertrouwen te winnen, blijkt later. Het gesprek begint met de mededeling dat hij een nieuw nummer heeft omdat zijn andere gesneuveld is. Ik mag het oude weggooien. Braaf volg ik de instructie op, waarna het gesprek een andere wending krijgt.

Opeens heb ik meerdere Whatsapp-oproepen gemist van het nummer dat zegt mijn oom te zijn. Als ik probeer terug te bellen krijg ik telkens geen gehoor. Het gesprek blijft beperkt tot berichten. Of ik hem even ergens bij kan helpen. Welke bank ik heb. Hij wil namelijk rekeningen betalen maar er is een storing bij zijn bank. Kan ik misschien iets voorschieten? 

Artikel gaat onder de foto's verder

Als ik bel, krijg ik telkens een Lebara-voicemail van een prepaid nummer. Wanneer ik vraag of hij me met de vaste lijn kan bellen, krijg ik te horen dat hij niet thuis is. Alles riekt naar oplichterij. Maar toch, de natuurlijke manier van communiceren en de profielfoto geven het gevoel dat het echt is. Alleen weet ik één ding zeker: mijn oom zou nooit om geld vragen. Ik besluit zijn vaste lijn te bellen en inderdaad: mijn oom zit nietsvermoedend op de bank met zijn telefoon roerloos naast zich.

Naar de Fraudehelpdesk dus maar. Daar vertelt iemand dat jaarlijks tientallen mensen worden opgelicht via zulke listige WhatsApp-fraude. In 2017 kwamen bij de Fraudehelpdesk 46 meldingen binnen van gedupeerden. De totale schade van de slachtoffers over 2017 bedraagt 16.598 euro. 

Een veelgebruikte methode die ook in mijn geval blijkt te zijn toegepast, begint bij Marktplaats. Daar heeft de oplichter mijn naam en telefoonnummer bij een advertentie gevonden. Met die gegevens zoekt hij op Facebook naar mijn vrienden of familieleden. Er is bijvoorbeeld vaak wel een foto te vinden waar tekst bij staat: ‘Mijn oom en ik’, of iets dergelijks. En vaak staan bij zo'n foto ook reacties. In dit geval ziet de oplichter bijvoorbeeld staan: 'Ha Jel', en dus gebruikt hij in zijn appje ook die naam. Dit moet voor de ontvanger heel natuurlijk aanvoelen. Ook steelt hij de openbare profielfoto van mijn familielid om vertrouwen te wekken op WhatsApp.

De Fraudehelpdesk geeft een belangrijke tip: zoek altijd via een ander kanaal dan Whatsapp contact met de bekende van wie het onbekende telefoonnummer zou zijn. Zo kun je verifiëren of het verhaal klopt. Daarnaast kun je ook voorzorgsmaatregelen nemen om deze vorm van fraude te voorkomen:

- Zet bij je advertentie op Marktplaats nooit je telefoonnummer openbaar, maar geef dat pas als je al contact hebt met de mogelijke koper.

- Scherm je Facebookprofiel zo veel mogelijk af. Zorg dat je profiel niet op openbaar staat, maar bijvoorbeeld alleen leesbaar voor je Facebookvrienden. 

- Zorg ervoor dat je vriendenlijst op Facebook ook is afgeschermd, dus alleen zichtbaar voor Facebookvrienden.

- Je profielfoto op Facebook is altijd openbaar. Het is dus raadzaam om een plaatje te pakken waar je niet direct herkenbaar op te zien bent.

Aangifte doen bij de politie heeft alleen zin als er ook echt een strafbaar feit gepleegd is. In andere gevallen volstaat een melding bij Fraudehelpdesk.nl. Deze website inventariseert gevallen van internetoplichting en helpt de politie aan informatie over daders indien mogelijk.