Hoe een Bredase jongerenwerker klem komt te zitten na verdenkingen van subsidiefraude

,,U bent aangehouden wegens fraude en witwassen”, zeggen twee agenten als ze op de donkere dinsdagochtend van 15 december 2020 iets voor zevenen aanbellen bij Hassan Lammou. De jongerenwerker is verbijsterd: ,,Ik had geen idee waarover het ging.”

De opgeroepen advocaat leest op weg naar zijn nieuwe cliënt in een politiebericht wat de beschuldiging is: ‘Jongerenwerker en bestuurder verdacht van oplichting‘. Wat opvalt is de grote hoeveelheid informatie over de verdachte in dit persbericht. Niet alleen initialen, leeftijd en woonplaats worden vermeld, maar ook zijn beroep en twee vrijwilligersfuncties. Dat kan maar één iemand zijn.

Henny Sackers, hoogleraar Strafrecht aan de universiteit van Nijmegen: ,,Dit is hoogst ongebruikelijk. In de dertig jaar dat ik met strafrecht bezig ben, heb ik dit bijna nooit gezien.” 

Al snel berichten websites van Geen Stijl, Omroep Brabant en deze site over de aanhouding van een ‘rolmodel’ voor jongeren, zoals Lammou eerder in regionale en landelijke media is genoemd. Geen Stijl gaat er vol in: ‘Maar nu is Hassan met zijn grote mond over ‘vooroordelen die heersen over allochtonen’ van z’n paard gepleurd. Hij blijkt zelf namelijk niet zo zuiver op de graat’.

Lammou zelf heeft dan nog geen idee van de publieke schandpaal. Dit is een misverstand, denkt de jongerenwerker in zijn cel. ,,Een week voor mijn aanhouding zat ik nog met de politie te overleggen over de situatie in onze wijk.” Die wijk is Breda-Noord, een van de Brabantse achterstandswijken waar de rijksoverheid miljoenen in pompt om te voorkomen dat jongeren de oprukkende criminaliteit in worden gezogen.

Als iemand deze jeugd kan bereiken is het Hassan Lammou, redeneert zijn werkgever, de Brabantse welzijnsinstelling Surplus. Lammou is zelf in de achterstandswijk opgegroeid en doet er veel vrijwilligerswerk. De baas van Surplus, Anton van Mansum: ,,Wij kennen Hassan Lammou al meer dan twaalf jaar als een waardevolle jongerenwerker, van financiële malaise met bonnetjes of zoiets is hier nooit sprake geweest.”

_{Lees onder de foto verder waarvan Lammou precies wordt verdacht}

De beschuldiging van fraude heeft dan ook niets met Lammou’s werkgever te maken. Het gaat om een subsidie van 69.000 euro voor een voetbalproject, opgezet door een van de twee stichtingen waar Lammou in het bestuur zit. Het geld zou niet allemaal aan het project zijn uitgegeven, maar voor eigen gewin zijn gebruikt. Waaraan is onduidelijk, Lammou leeft niet in luxe.

Subsidieverstrekker ZonMW mailt vette complimenten als het project erop zit: ‘Een resultaat om trots op te zijn’. Twee dagen na de aanhouding van Lammou doet datzelfde ZonMW aangifte tegen Lammou. Het hoofd financiën van de organisatie weet nog goed hoe dat ging: ,,Het begon met de belastingdienst die gegevens opvroeg. Daarna zei een rechercheur van politie dat ze foute dingen op het spoor waren. We moesten er maar goed naar kijken.”

In het proces-verbaal staat dat ZonMW aangifte heeft gedaan omdat de politie heeft verteld dat er iets mis is. ,,Bij ons was niks geks bekend. Maar ja, als de politie zoiets tegen je zegt.” Het hoofd financiën is verbaasd dat de aangifte in juli 2022 nog staat: ,,Er is niets van fraude gebleken. Uit een extern onderzoek dat wij hebben laten doen door het KPMG, blijkt dat alles in orde is. Het project is financieel en inhoudelijk goed verlopen. De politie is hiervan vorig jaar op de hoogte gesteld.”

Volgens het Openbaar Ministerie klopt de verantwoording van sommige uitgaven niet. Enkele mensen verklaren aan de politie niet te weten dat zij hun handtekening ter ondersteuning van de subsidieaanvraag voor dit sportproject hebben gezet. Lammou: ,,Ze zijn uitgegaan van een conceptbegroting die nog niet af was, maar die een van onze vrijwilligers per ongeluk al had verzonden naar ZonMW. Het kan best dat we slordig zijn geweest of fouten maken. Dit is vrijwilligerswerk. Maar dat betekent niet dat we criminelen zijn.”

Hoe zit het met de handtekeningen? Lammou: ,,Die zijn al in 2015 gezet, destijds was dit project geschreven maar moest het nog verbeteren om aan alle voorwaarden te voldoen. Ik heb zelf twee mensen gevraagd een handtekening te zetten ter ondersteuning van de subsidie-aanvraag, andere vrijwilligers de rest. Ik weet wie dat zijn en heb gewoon e-mails van sommigen hierover. Verder is het zeven jaar geleden, dus kan ik me voorstellen dat niet iedereen alles meer weet.”

_{Lees onder de foto verder hoe Lammou verdacht werd van handel in illegaal vuurwerk}

Na tweeënhalve dag in een politiecel, mag Lammou naar huis. ,,Ineens stond ik buiten in Tilburg. Ik had geen telefoon, geen bankpas, helemaal niks. Ze hadden alles afgepakt.” De jongerenwerker neemt een taxi en betaalt die bij thuiskomst met contant geld van zijn moeder. Want op zijn bankrekening is beslag gelegd. Evenals op zijn 9 jaar oude golf, zijn opgeknapte scooter, een horloge en één paar schoenen.

Daar blijft het niet bij. De politie en de gemeente Breda komen binnen enkele dagen met nieuwe beschuldigingen. ,,De politiechef en de stadsmarinier (een burgerambtenaar, red.) van de gemeente zeiden dat ik de vuurwerkrellen van 2019 had georganiseerd en illegaal in vuurwerk had gehandeld. Ze wilden niet meer dat ik in de wijk kwam.” Lammou protesteert. ,,Ik heb me juist jaren met vrijwilligers ingezet tégen vuurwerkoverlast.” Dat is gestopt. ,,Maar dat wil toch niet zeggen dat wij de schuld van die rellen zijn?”

Als Lammou die week gaat hardlopen in Breda-Noord, wordt hij omsingeld door agenten. Een dag later volgt een gebiedsverbod van de burgemeester. Die stelt ‘op basis van informatie van de politie’ dat Hassan Lammou ‘jongeren zou hebben aangezet tot rellen en illegaal vuurwerk zou hebben gefinancierd’.

Waar deze informatie vandaan komt, blijft onduidelijk. Het enige concrete feit in een vertrouwelijke bestuurlijke rapportage van politie aan burgemeester, is dat Lammou’s auto in de wijk is gezien: ‘Dit onderzoek heeft geen andere informatie opgeleverd over de betrokkenheid van Lammou tijdens deze ongeregeldheden’.

Wél is de politie getipt over mogelijke nieuwe rellen omdat jongeren boos zijn over Lammou’s arrestatie. Een andere werker in de wijk weet dat nog goed: ,,Toen Hassan dit hoorde is hij met sleutelfiguren onder de jongeren gaan praten, hij zei ‘jullie moeten je rustig houden en niks geks doen’.

_{Lees verder onder de foto hoe het Platform Burgerrechten hierover denkt}

‘Het is aan u om uw betrokkenheid bij genoemde incidenten te ontkrachten’, schrijft burgemeester Paul Depla in het gebiedsverbod. Van zulke zinnen liggen ze bij het Platform Burgerrechten wakker. In Nederland ben je onschuldig tot het tegendeel bewezen is. ,,Deze mijnheer is al buitengerechtelijk veroordeeld, nog vóór de rechter een vonnis heeft gewezen”, zegt Ronald Huissen, een journalist die veel onderzoek doet naar burgerrechten.

,,Dit lijkt op de aanpak van een Regionaal Inlichtingen en Expertise Centrum”, zegt Huissen. Het RIEC komt inderdaad voor in Lammou's strafdossier. In zo'n RIEC werken politie, belastingdienst, gemeenten en andere instanties samen tegen ondermijnende zware criminaliteit. Vijftien Brabantse burgemeesters sloegen vorig jaar nog alarm over de drugscriminaliteit waaronder Brabant gebukt gaat. De Bredase burgemeester Paul Depla staat bekend als een crimefighter.

_{Lees onder de foto verder waarom jongerenwerkers risico kunnen lopen}

Jongerenwerkers zoals Hassan Lammou, die werken in wijken met veel criminaliteit, lopen risico. Zij worden geacht contact te zoeken met jongeren die problemen hebben, daar zitten ook criminelen tussen. Belangrijk om te weten wat er speelt maar ook tricky. ,,Dit is in het jongerenwerk een continu dilemma”, zegt Surplusvoorman Anton van Mansum.

Het gebiedsverbod tegen Lammou is begin 2021 door een bestuursrechter vernietigd. De rechter ziet geen enkele reden voor zo'n verbod. Lammou hoopt dat zijn problemen snel ten einde zijn. Dat is niet zo. Breda en Oosterhout willen hem niet meer in hun wijken. Zijn werkgever, afhankelijk van gemeentesubsidie, zet hem aanvankelijk even op non-actief. Later meldt Lammou zich ziek: ,,Ik ben nog nooit zo vaak bij de huisarts geweest. Alles speelt als een film door mijn hoofd. Er zijn zoveel beschuldigingen.”

Het jaar na Lammou’s aanhouding spreekt deze krant met vele mensen die met Lammou werken of hebben gewerkt. En met jongeren die hij tot op de dag van vandaag gratis voetbaltraining geeft. Lammou: ,,Sport is heel belangrijk voor de jeugd in deze wijk, waar veel verleidingen zijn om in de criminaliteit te belanden.” De jongeren zeggen dingen als: ,,Dit kan gewoon niet kloppen.” Of: ,,Hij helpt juist iedereen.” Een voetballer: ,,Tijdens de lockdown heeft Hassan nog voedselpakketten geregeld.” Iemand die regelmatig met Lammou samenwerkt: ,,Deze man heeft een hekel aan vuurwerk en steelt nog geen fiets.” 

_{Lees verder onder de foto wat de Bredase oud-wethouder Patrick van Lunteren hierover heeft te zeggen}

De Bredase oud-wethouder Patrick van Lunteren volgt de zaak nauwlettend, samen met een oud-pastor en een ex-raadslid: ,,Ik durf wel te zeggen dat ik overtuigd van Hassan’s onschuld.”  Maar als Van Lunteren gelijk heeft, wat is er dán aan de hand? De oud-wethouder: ,,De spanning loopt erg op in de maatschappij. Ik denk dat de overheid wat is doorgeslagen in de strijd tegen ondermijning.“

Hoogleraar strafrecht Henny Sackers herkent dat: ,,Met name in Brabant, waar nogal wat strijdbare burgemeesters zitten, is een sfeertje ontstaan om het framen van personen in te zetten in de strijd tegen ondermijning.” ,,Het lijkt een beetje op karaktermoord”, vindt oud-wethouder Van Lunteren. Hoogleraar Sackers: ,,Dat kan natuurlijk niet in een rechtsstaat. Overheid en politie moeten zich altijd aan de feiten houden.”

Op 3 juni van dit jaar, moet Lammou voor de strafrechter verschijnen. Alle alarmbellen gaan af als de rechter ziet dat de zaak begint bij een melding van de belastingdienst over de storting van een bedrag. De rechter wijst op de toeslagenaffaire, waar de belastingdienst de wet overtrad en mensen etnisch profileerde. ,,Als men iets verder had gevraagd had men gezien dat dit gaat om een subsidie die op de rekening is gestort. Je krijgt het gevoel: is dit omdat het om een Marokkaanse stichting gaat?”

De rechter over het onderzoek van KPMG, waaruit geen misstand blijkt: ,,Ik lees allemaal zaken die de politie niet heeft onderzocht.” Lammou’s advocaat: ,,Ik heb nog nooit meegemaakt dat iemand wordt verdacht van fraude maar niet zijn boeken hoeft in te leveren.”

_{Lees verder onder de foto}

Lammou is inmiddels weer aan het werk, buiten Breda. Hij heeft een schadeclaim van 6000 euro ingediend, voor het ongeldig verklaarde gebiedsverbod en het feit dat de gemeente zijn werkgever informeerde. Het liefst zou Lammou excuses willen van zijn burgemeester. Maar die zegt nooit ‘sorry‘, klinkt het tijdens een hoorzitting bij de Bredase bezwarencommissie. Lammou’s claim ligt bij de verzekering.  

De rechtszaak over de fraude, is door de strafrechter aangehouden omdat hij twijfelt over de aanleiding van Lammou's vervolging. Het Openbaar Ministerie moet zijn huiswerk overdoen. Dat kan jaren duren, vreest Lammou’s advocaat Dirk Stoof. Al die tijd blijft de jongerenwerker verdachte, met alle consequenties van dien. Zo moet hij een procedure aanspannen voor een Verklaring Omtrent Gedrag. Lammou: ,,Hier hoor je toch als inwoner van Nederland tegen beschermd te zijn?” Hij houdt vertrouwen in een goede afloop maar weet dat zijn leven nooit meer hetzelfde zal zijn. ,,Op internet blijft het nieuws over mijn aanhouding altijd staan. Dat voelt als onrecht.”

De woordvoerder van het Openbaar Ministerie reageert kort: ,,De zaak is nog onder de rechter, dan zijn wij altijd zeer terughoudend.” Volgens hem biedt de ‘aanwijzing voorlichting opsporing en vervolging’ soms ‘ruimte om meer informatie te delen’ over personen in een politiepersbericht. Burgemeester Paul Depla van Breda stelt dat het door de rechter ongeldig verklaarde gebiedsverbod en de strafzaak los van elkaar staan. ,,Het gebiedsverbod was een bestuurlijke maatregel gericht op het voorkomen van rellen in de wijk tijdens oud en nieuw.” Hij zegt dat dit besluit genomen is ‘in de lokale driehoek’ ( overleg Openbaar Ministerie, gemeente en politie).

Dat de werkgever van Lammou over het gebiedsverbod is geïnformeerd is logisch, vindt de burgemeester, omdat Lammou daar werkte aan een gemeentelijke opdracht. Depla over de risico’s die personen kunnen lopen in de aanpak tegen ondermijning in Brabant: ,,Zolang er strijd tegen ondermijning wordt gevoerd zijn er mensen die vraagtekens stellen bij de aanpak. Dat is alleen maar goed omdat we van dergelijke kritiek alleen maar kunnen leren. De overheid is niet feilloos, ook niet in de strijd tegen ondermijning.” Wat als iets niet zou kloppen in de aangeleverde informatie? De burgemeester: ,,Ik heb geen reden om te twijfelen aan de bestuurlijke rapportages die op basis van politiewet en verplichtingen van de betreffende politieagenten worden verstrekt. De suggestie past naar mijn gevoel eerder bij complottheorieën.” 

Dit is een artikel van de Onderzoeksredactie Brabant. Alle documenten die worden genoemd zijn door de journalist ingezien. De identiteit van niet met naam geciteerde mensen, is bij de redactie bekend. Tips over deze of andere zaken:  yolanda.sjoukes@dpgmedia.nl. Uw e-mail wordt vertrouwelijk behandeld.