Ervaren zeevisser Iwan Garay: Verleidelijk om bij mist te gaan vissen

Hij wil absoluut niet overkomen als de beste stuurman aan de wal. Feit is wel dat Eindhovenaar Iwan Garay (88) weet waar hij over praat. Hij heeft decennialange ervaring als zeevisser en schreef er diverse boeken over. ,,Ik zou het heel fijn vinden om op mijn hoge leeftijd nog een bijdrage te kunnen leveren aan de veiligheid van vissers", zegt Garay. 

Tot acht jaar terug was hij heel vaak op zee te vinden, in binnen- en buitenland. In zijn huis in Woensel hangen stoere foto's van uitzonderlijke vangsten: een tonijn van anderhalve meter groot, gevangen bij Gran Canaria. Het tragische nieuws over de drie vissers uit Heeze die zaterdag op zee omkwamen, heeft ook op Garay diepe indruk gemaakt: ,,Mijn hart bloedde toen ik het hoorde." Het onderwerp houdt hem meer dan gemiddeld bezig: hij toont een mapje met vergeelde krantenberichten over hengelaars die op zee het leven lieten. Op zijn bureau een stapeltje boeken van zijn hand, waaronder 'Veilig vissen op zee en wad', daterend uit 1966 alweer, maar volgens Garay nog altijd actueel. ,,In die tijd vielen jaarlijks zes à zeven doden, ik lag er wakker van. De meeste ongevallen gebeurden opvallend genoeg bij kalm weer, bij het lichten van het anker. Dat zat me enorm dwars. En ik heb vervolgens dat boek geschreven." 

De mannen uit Heeze beschikten over een zeewaardige boot, een veelgebruikt model. ,,Ze wisten wat ze deden. Ze hebben waarschijnlijk slechts één fout gemaakt: ze zijn uitgevaren bij mist." De risico's daarvan worden vaak onderschat, aldus Garay. ,,Ik heb één keer meegemaakt dat ik werd overvallen door een sliert mist. Je kunt niks doen; elk gevoel van oriëntatie ben je kwijt. Ik voer toen bij Westkapelle, dicht bij de kust. Een gevaarlijke plek, want de vaargeul voor grote zeeschepen ligt vlakbij. Op een gegeven moment zag ik - op vijf meter afstand - paalhoofden opdoemen. Ik ben toen één voor één die rijen palen afgevaren en was ervan overtuigd dat ik precies wist waar ik uitkwam. Maar wat bleek: ik zat totáál verkeerd. Als je op zee wordt overvallen door mist is er maar één goede tip: blijf liggen waar je ligt, desnoods 24 uur, totdat je weer wat kunt zien." 

Ook gps en een kompas kunnen volgens Garay niet voorkomen dat je compleet gedesoriënteerd raakt. ,,Deze drie mannen kregen het aanbod van andere vissers om met hen mee te varen, omdat een van hun boten radar aan boord had. Ze hebben dat niet gedaan. Ik snap dat wel: ze wilden terug naar het goede stekje waar ze de vorige dag al waren en wilden dat waarschijnlijk ook niet delen." Veel boten missen radar aan boord, weet Garay: ,,Vissers willen vissen en geven alleen geld uit aan de hoogst noodzakelijke dingen."

De verleiding om juist bij mist uit te varen, kan groot zijn, zegt Garay: ,,De zee is dan vaak spiegelglad. Beter kun je het niet hebben. Je bent heel snel op je stek en het vist bovendien gemakkelijker." 

Garay heeft nog enkele andere adviezen en tips. ,,Neem altijd twee messen mee; ze kunnen je leven redden als je in noodsituaties de ankerlijn moet doorsnijden. Eén mes aan boord wordt vaak gebruikt om vis schoon te maken. Dat slingert meestal rond. Leg het tweede mes vlakbij je ankerlijn, zodat je het meteen bij de hand hebt." En: ,,Rust je boot uit met grijplussen aan de zijkant. Zoals ze ook op reddingsboten zitten. Als je omslaat kun je jezelf op de romp hijsen. Zonder die touwen ben je reddeloos verloren. Zeker in koud zeewater. Dan is het in vijf minuten afgelopen."