Dit is wat je moet weten over code zwart in de ziekenhuizen: ‘Loten doen we alleen als het écht niet anders kan’
Door de uitbraak van de Britse coronavariant kunnen de ziekenhuizen in Nederland volstromen. Dan dreigt ‘code zwart’ en zijn er meer patiënten dan bedden. Kun je die schaarste wel eerlijk verdelen? En hoe doe je dat dan? In samenwerking met ouderenbond KBO Brabant zonden wij maandagavond een livegesprek uit waarin Judith Wilmer (klinisch geriater Catharina Ziekenhuis in Eindhoven), Antina de Jong (jurist en ethicus Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst) en Leo Bisschops (voorzitter KBO-Brabant) in gesprek met verslaggever Jelle Krekels antwoord gaven op vragen van onze lezers.
In dit artikel blikken we terug op de meest gestelde vragen en de antwoorden daarop.
Wat is het draaiboek ‘code zwart’ en hoe werkt het?
De Jong (KNMG): ,,Er wordt van code zwart gesproken als fase 3 intreedt. Fase 3 betekent dat er te weinig IC-bedden zijn in heel Nederland.” Er wordt landelijk besloten wanneer fase 3 ingaat. Die fase geldt dan meteen voor alle ziekenhuizen in het land.
Wilmer (Catharina Ziekenhuis): ,,In fase 2, de fase die voor fase 3 komt, wordt nog van alles gedaan om de capaciteit van de intensive care en van de zorg in zijn geheel op te schalen. Dat betekent dat alle dingen die geen spoed behoeven uitgesteld worden. Als we dan toch in fase 3 komen te zitten, krijg je eerst fase 3a.”
In dat eerste deel gaat een aantal mensen waarvan de kans heel klein is dat ze een IC-verblijf overleeft, niet meer naar de IC. Het betreft in dat geval corona- en niet-coronagerelateerde gevallen. ,,Het kan bijvoorbeeld iemand zijn die een hartstilstand heeft gekregen en waarbij niemand in de buurt was, waardoor je niet weet hoe lang die hartstilstand heeft geduurd", zegt Wilmer. ,,Daar gaan we dan niet meer aan beginnen. Ik weet dat ik hele harde en verdrietige dingen zeg, maar als we in code zwart zitten, dan is dat de situatie.”
Wat zijn de verschillende fases van code zwart?
Na fase 3a volgt fase 3b. ,,Bij fase 3b gaan we de medische criteria nog strikter hanteren", zegt Wilmer. ,,Mensen die bijvoorbeeld minder dan tien procent kans hebben om een IC-verblijf te overleven, gaan dan ook niet meer naar de IC.” Als er dan nog een tekort is aan IC-bedden, dan spreken we pas van code zwart. ,,Dan gaan naast de medische criteria ook niet-medische criteria spelen. Die zijn door de KNMG-werkgroep samen met ethici vastgesteld.” In al die stappen die daarvóór plaatsvinden, speelt leeftijd dus nog geen rol, benadrukt Wilmer.
De Jong (KNMG): ,,Wat we vervolgens hebben besloten is dat de eerste stap die we nemen is: kijken van welke patiënt we verwachten dat ‘ie zo kort mogelijk op de IC ligt. Dat hij of zij voorgaat op iemand die langer op de IC komt te liggen, naar verwachting. De reden daarvan is dat we zoveel mogelijk mensen willen redden.”
,,Wat belangrijk is, is dat er een aantal overwegingen zijn die nooit een rol mogen spelen bij een keuze voor een IC-bed. Dat is bijvoorbeeld wat je sociale status is, of je werkt of niet werkt, of je familie hebt, wat je nationaliteit is, wat je sekse is. Dat maakt allemaal niet uit. Het draaiboek wordt zonder aanziens des persoons toegepast, dus iedereen is gelijk.”
Het kan volgens de experts zo zijn dat een ouder iemand die acuut aan het hart geopereerd is, voorgaat op een jonger iemand die wekenlang op de IC moet liggen voor corona-beademing. Wilmer: ,,Dan speelt mee dat we zoveel mogelijk mensen willen helpen. Dus de mensen die een kortere behandeling nodig hebben, gaan voor.”
En als er dan nog niet genoeg bedden beschikbaar zijn?
Als er na die stappen nog steeds te weinig bedden beschikbaar zijn, wordt er gekeken naar mensen die IC-zorg nodig hebben waarbij het gaat om zorgmedewerkers die veelvuldig met coronapatiënten hebben moeten werken en zichzelf niet volledig konden beschermen, omdat er bijvoorbeeld schaarste was aan beschermingsmiddelen. ,,Dat is nu niet meer aan de orde gelukkig, maar dat was in het voorjaar wel zo. Als die mensen corona krijgen, gaan zij voor", zegt Wilmer.
Mochten er daarna nog steeds te weinig bedden zijn, dan volgt de stap waar de meeste onrust over is: het zogenoemde ‘fair innings-principe’. ,,Dat gaat ervan uit dat wij vinden dat het rechtvaardig is dat mensen zoveel mogelijk levensfases kunnen doorlopen. Op basis daarvan hebben we mensen ingedeeld in leeftijdscategorieën. Van 0-20, 20-40, 40-60, 60-80 en 80+. Op dat moment, als je dus al die vorige stappen hebt doorlopen én er is nog steeds een tekort aan IC-plekken, dan kijken we naar de leeftijdscategorie waar iemand in valt. Als er dan een 70-jarige voor de deur staat en een 20-jarige, dan gaat degene van 20 voor omdat de 70-jarige meer levensfases heeft mogen doorlopen. De 20-jarige nog niet", zegt De Jong.
,,Als ook fair-innings geen uitkomst meer biedt, bijvoorbeeld wanneer er mensen binnenkomen die in dezelfde leeftijdscategorie zitten, dan blijft er niks over dan het toeval en dat is loten. We willen dat natuurlijk zo lang mogelijk uitstellen. Het is iets dat wij niet willen, artsen niet, de hele maatschappij niet. Loten doen we alleen als het écht niet anders kan.”
Waar kom je terecht als de IC vol is?
Wilmer (Catharina Ziekenhuis): ,,Dan blijf je op de verpleegafdeling en wordt je zo goed mogelijk geholpen en behandeld. Als je zodanig ziek bent dat het niet meer gaat, blijf je daar opgenomen tot aan je overlijden. Heel soms kunnen mensen naar huis, maar meestal gaat het zo snel dat dat niet meer lukt.
Waarom krijgt iemand die zich wél aan de maatregelen houdt geen voorrang op een IC-bed?
De Jong (KNMG): ,,Het is moeilijk te achterhalen waar iemand corona heeft opgelopen. Was dat op een coronafeestje of in de Jumbo?” En hoeveel schuld moet iemand hebben om daarop afgerekend te worden, vraagt De Jong zich af. ,,Als je als motorrijder 200 kilometer per uur rijdt, een ongeluk krijgt en je hebt IC-zorg nodig, moeten we dan zeggen: ‘Je had niet zo hard moeten rijden’?. Dat doen we niet in Nederland.”
Wie maakt die vreselijke keuze als we in zo’n situatie terechtkomen?
Wilmer (Catharina Ziekenhuis): ,,Bij ons in het ziekenhuis is er een commissie voor ingericht met ervaren mensen. Het moeten mensen zijn die geen patiënten kennen die op de corona-afdelingen liggen. De casussen worden anoniem aangeboden, zodat er geen enkele belangenverstrengeling kan zijn. Het zullen niet heel lang dezelfde mensen zijn, want het is heel zwaar om zo’n beslissing te maken.”
Wil je het hele gesprek nog eens terugkijken? Dat kan via onderstaande video.
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
PREMIUMKoken & Eten
Zo houd je je messen het handigst scherp (met bonustip voor je kartelmes)
Met twee, hooguit drie goede koksmessen kun je een heel kokend leven voort. Maar dan moet je ze wel goed verzorgen. Hoe doe je dat? -
met video
Automobilist heeft engeltje op schouder bij botsing op vrachtwagen in Dongen
DONGEN - Een automobilist heeft dinsdagmiddag geluk gehad bij een zware botsing op de Eindsestraat in Dongen. Hij kwam er met slechts een kleine schaafwond vanaf. -
Met video
Stroomstoring in omgeving van Tilburg na anderhalf uur opgelost, Efteling-attracties opgestart
TILBURG - Door een enorme stroomstoring zaten dinsdagmiddag ruim 38.000 gebruikers in Tilburg en omgeving zonder elektriciteit. Vooral de directe omgeving van de stad had er last van: zo viel de stroom in achttien andere plaatsen uit. Door de storing zat ook de hele Efteling zonder elektriciteit. Rond 15.50 uur had iedereen in de omgeving weer stroom. -
Vechtpartij na mogelijke poging tot diefstal bij Bossche kledingwinkel, vrouw op de vlucht
DEN BOSCH - Na een mogelijke poging tot diefstal bij een kledingwinkel werd dinsdagmiddag gevochten in de Kerkstraat in Den Bosch. Meerdere personen waren hierbij betrokken: één verdachte is aangehouden en een vrouw die betrokken was, is gevlucht, zo meldt de politie. -
Getest: dit is de beste wasdroogcombinatie
Wat is de beste wasdroogcombinatie? En welke heeft de beste prijs-kwaliteitverhouding? De Consumentenbond geeft antwoord.
-
Fietsster kwam meer dan 10 meter verderop terecht: voorwaardelijke straf voor Tilburger (82) voor aanrijding
BREDA/TILBURG – De 82-jarige Martinus H. uit Tilburg heeft dinsdag van de rechtbank in Breda een taakstraf gekregen van 90 uur voorwaardelijk. Hij was onvoorzichtig toen hij een voorrangskruising overstak, waarna hij een vrouw aanreed. -
-
-
Maximale werkstraf voor Geldroppenaar die vuurwerkbom maakte, maar dat ‘tegen de klippen op ontkent’
GELDROP - De rechters vinden een jaar cel op zijn plaats, maar omdat het vonnis zo lang uitbleef krijgt een Geldroppenaar de langst mogelijke taakstraf van 240 uur en een jaar voorwaardelijk. Hij had een vuurwerkbom gemaakt. -
Mijn bevalling
Doete is verloskundige en heeft een ‘droombevalling’: ‘Ik voelde dat ik al op 9 centimeter zat’
Bevallen: vrouwen doen het al eeuwen en raken er nooit over uitgepraat. Bevallingen zijn prachtig, loodzwaar en veranderen je leven. In deze serie bevallingsverhalen creëren ouders openheid door het eerlijke verhaal van hun bevalling te delen. Verloskundige Doete Reitsma (33) wist zeker dat ze in het ziekenhuis wilde bevallen, tot ze zwanger werd.