Zij volgden een bijzondere studieroute: Adam kreeg vmbo-advies maar belandde op universiteit

Esmee Smit: van economie via wiskunde naar bestuurskunde
Bij het kampioenschap studieswitchen zou ze wellicht hoge ogen gooien. Esmée Smit (24), opgegroeid in het Belgische Vosselaar bij Turnhout, kan er inmiddels om lachen. ,,Je hoort niet zo vaak dat studenten aan hun vierde studie bezig zijn. Ik vind het soms ook wel ongemakkelijk om te vertellen.’’

Esmée woonde tot haar 18de in België en volgde na haar middelbare school een hobbelig studiepad, nadat ze zich via open dagen en meeloopdagen bij verschillende Nederlandse en Belgische onderwijsinstellingen gedegen had voorbereid op haar studiekeuze. Aan haar wil lag het niet: ,,Ik ben leergierig, wil graag studeren. Mijn eerste studie was economie en bedrijfseconomie aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Dat vond ik erg leuk, maar ook uitdagend.’’ Zo uitdagend, dat ze het eerste jaar niet haalde. ,,Dat was een teleurstelling voor me. Ik bedacht dat studeren op universitair niveau misschien te hoog gegrepen was en zocht iets op hbo-niveau.’’

Studie nummer 2, toegepaste wiskunde op het hbo, was een lichte cultuurschok. ,,Op het hbo hing een heel ander sfeertje dan op de universiteit. Heel gezellig, het leek een beetje op de middelbare school. Leraren vroegen bijvoorbeeld of ik een leuke vakantie had gehad, dat vond ik erg grappig.’’ Wel doemde er een ander probleem op: het was qua niveau een flinke stap terug. ,,Ik miste de uitdaging, een groot deel van de lesstof was niet nieuw voor me.’’

Esmée besloot het toch nog een keer op universitair niveau te proberen. Aan de TU Delft ging ze vastbesloten aan de slag met studie nummer 3, technische wiskunde, maar dan dus op universitair niveau. ,,Dat was juist weer heel pittig, bovendien zat er veel programmeren bij; dat ligt mij niet erg. Ik ben na een half jaar weer teruggegaan naar het hbo, waar ik nog ingeschreven stond, en heb gelukkig nog vier vakken gehaald.’’

Het was een tijd van bezinning. Esmée: ,,Het was geen leuke periode. Ik heb nog getwijfeld om te gaan studeren bij Defensie: dat leek qua aanpak meer op het Belgische onderwijssysteem waar veel discipline van je wordt gevraagd. Want wiskunde op hbo-niveau lag me eigenlijk ook niet. Mijn ouders, die me altijd hebben gesteund, vroegen zich ook af of ik niet eerst eens een studie moest afmaken.’’

Een capaciteitentest/interessetest bracht uitkomst. ,,Uit die test bleek dat ik op de meeste gebieden gemiddeld scoorde. Dat was vooral verhelderend voor mij: het advies was om niet een heel specifieke opleiding, maar een wat bredere studie te kiezen.’’ En dat deed ze: het werd bestuurskunde aan de Universiteit Leiden. ,,lk heb nu de eerste twee jaar afgerond en alles gehaald, het gaat hartstikke goed én ik vind het een leuke studie.’’ Aanstaande zondag vertrekt Esmée naar het Canadese Halifax om, als onderdeel van haar studie, een half jaar vakken in het buitenland te volgen. ,,Zo gaaf dat het weer kan. En fijn dat ik uiteindelijk iets heb gevonden dat qua interesse én niveau echt bij me past.’’

Sommige studiekeuzeadviseurs zeggen dat ‘foute keuzes’ niet bestaan. Immers: elke studie die je gaat doen, maakt je wijzer. En zelfs als het niet lukt, brengt het je dichter bij een opleiding die wél bij je past. Maar Esmée had toch liever in één keer ‘raak’ willen schieten. ,,Later kijk ik hier vast anders tegenaan, maar ik heb me eerst overal goed laten informeren, heb infodagen en meeloopdagen bezocht. Als je eenmaal echt aan het studeren bent, blijkt het soms toch anders te zijn dan je je had voorgesteld. Achteraf gezien was de overgang tussen de middelbare school in België en het studentenleven in Nederland misschien wel moeilijker dan ik me realiseerde.’’

Esmée is nu blij dat ze het is blijven proberen: het vergt immers doorzettingsvermogen om aan je vierde studie te beginnen. En ook financieel is er iets veranderd. ,,De eerste drie jaar hebben mijn ouders mijn studie betaald; daarna ben ik toch maar gaan lenen. Maar het belangrijkste is dat dat ik nu met een fijn gevoel studeer én dat het lukt. En mijn ouders zijn nog steeds hartstikke trots.’’

Adam Nassiri: van vmbo-advies naar master privaatrecht
Trots zijn de ouders van Adam Nassiri (25) ook. Hij is deze maand begonnen als docent/onderzoeker privaatrecht aan de Hogeschool van Amsterdam, en volbracht eerder dit schooljaar zijn studie Rechten. En dat terwijl hij op z’n zachtst gezegd een moeizame start beleefde. Adam: ,,Op de basisschool had ik een taalachterstand en voldeed met mijn ongeschoolde ouders aan nogal wat clichés. Ik kreeg het advies vmbo-basiskader, terwijl ik zelf het idee had dat er meer in zat.’’

Dat bleek pas toen hij in het voortgezet onderwijs belandde na de kopklas (een jaar tussen groep 8 en de middelbare school) waar leerlingen met onder anderen taalachterstanden les krijgen in een kleine groep. Adam: ,,Na dat jaar kwam ik terecht in een mavo-havo-vwo-klas. Ik wilde in die tijd kinderarts worden, dus mijn motivatie was groot, zagen gelukkig ook mijn ouders. Van mavo-havo-vwo kon ik na een jaar al naar een havo-vwo-klas. Daarna kon ik op het vwo blijven, hoewel ik in 5 vwo nog ben blijven zitten. Destijds heb ik weleens getwijfeld om terug te gaan naar de havo, ook omdat ik dubbel zo hard moest werken als mijn klasgenoten, zag ik. Waar zij het met een uurtje huiswerk af konden, had ik twee uur nodig.’’

Inmiddels is Adam blij dat hij wél heeft doorgezet. ,,Na het vwo wilde ik geneeskunde studeren. Alleen kreeg ik veel te laat in de gaten dat je daar natuurkunde voor nodig hebt en dat had ik niet. Ik zag het niet zitten - en vond het risico om uitgeloot te worden te groot - om nog een deelcertificaat te halen. Zelf wilde ik de officiersopleiding bij de Koninklijke Marechaussee gaan doen, maar mijn ouders hielden dat uit bezorgdheid tegen. Mijn vader kwam met een ander idee: ‘Ga rechten studeren’, zei hij. Eerlijk gezegd had ik daar nooit aan gedacht. En toen ik een maand rechten studeerde, wilde ik me bijna alweer uitschrijven, ik vond staatsrecht en rechtsfilosofie erg saai. Gelukkig kregen we daarna ook andere vakken binnen het privaatrecht; dat enthousiasmeerde me wel. Achteraf ben ik blij dat ik heb volgehouden.’’

Adam haalde in hoog tempo zijn bachelor en master en kon dus zó de advocatuur in. Toch gooit hij het nu over een andere boeg. Daar heeft hij goede redenen voor. ,,Ik ben net begonnen als docent/onderzoeker privaatrecht aan de Hogeschool van Amsterdam. Sowieso sprak lesgeven me aan en ik houd ervan om te werken met jongeren. Tijdens mijn studie heb ik een stichting mede opgericht die onder anderen jongeren begeleidt. Ik vind lesgeven en jongeren begeleiden en motiveren op dit moment maatschappelijk betekenisvoller dan werken op een advocatenkantoor. Bovendien kan dat altijd nog, werken in de advocatuur, daar heb ik nu immers de papieren voor. In je rol als docent heb je – naast het overbrengen van kennis en het recht - ook een pedagogische en motiverende rol en dat ligt me.’’

Kort samengevat: Adam wil jongeren de inhoudelijke begeleiding bieden die hij zelf heeft gemist. ,,Op de basisschool kreeg ik te horen dat er niet meer in zat dan vmbo. Op de middelbare school waren er gelukkig wel een paar docenten die in me geloofden, maar dat gold zeker niet voor alle docenten, en het ontbrak me aan begeleiding. Ik was de eerste in het gezin die naar het vwo ging, mijn ouders konden me niet helpen met de lesstof en we hadden ook geen netwerk waar we een beroep konden doen. Wel ben ik eeuwig dankbaar voor de mentale support van mijn ouders; zij zijn altijd in mij blijven geloven.’’

Het is een bijzondere route: van vmbo-basis-kaderadvies (in 2008) naar een masterdiploma (Privaatrecht) in 2021. Adam: ,,Natuurlijk heb ik lastige momenten gehad, bijvoorbeeld toen ik erg onzeker was op de basisschool en middelbare school. Ook toen hebben mijn ouders me erdoorheen gesleept. En dan blijkt dat je met doorzettingsvermogen en discipline veel kunt bereiken. Dat wil ik ook graag meegeven aan de jongeren die ik begeleid.’’