Cassandra Kumru (12) houdt van gamen, knutselen en tekenen. Mila Cretier, even oud, gaat op woensdagavond altijd naar de zwemclub en ze houdt van leren. ,,Dat is mijn hobby’’, zegt ze kordaat. Cassandra wil later paardenverzorgster worden, Mila dokter of juffrouw. De meiden zijn vrolijk en zoals dat gaat op die leeftijd, ze hebben lol.

Mila vertelt over haar autisme en adhd, Cassandra over haar spierziekte. ,,Ik zit in een rolstoel, vroeger had ik een slangetje in mijn neus’’, vertelt Cassandra. De twee zijn leerlingen van Onderwijscentrum Het Roessingh (OCR) in Enschede. Hier kunnen kinderen met een beperking – lichamelijk, verstandelijk of beide – of een langdurige ziekte toch naar school.

Tekst gaat verder onder de foto.

,,Kinderen kunnen vanaf hun 4de tot en met hun 18de bij ons terecht’’, vertelt directeur Tessa Pierik. ,,We hebben meerdere scholen onder één dak en zwaaien ieder jaar havisten uit die met hun diploma op zak doorstromen naar een hbo-opleiding. We hebben ook zeer moeilijk lerende kinderen. Of die ernstig meervoudig beperkt zijn en uitstromen naar de dagbesteding. Dat maakt de school zo divers.”

Het onderwijsaanbod is op maat afgestemd op de leerlingen. ,,Voor sommigen wisselen onderwijs en therapie elkaar de hele dag af. Zorg, onderwijs en revalidatie moeten daarom goed geïntegreerd zijn.”

Het Roessingh startte in 1957 als onderdeel van een revalidatiecentrum. Inmiddels telt de school 270 leerlingen. Er is een speciale band tussen leerlingen en personeel, zegt Pierik. Ook verdrietige momenten worden |gedeeld. ,,Sommige leerlingen zijn ongeneeslijk ziek en overlijden. Dat is enorm droef. Het is bijzonder dat we zoveel voor onze leerlingen en hun ouders mogen betekenen. Wij kijken met de bril van wat wél kan. Dat leren wij de leerlingen ook van jongs af aan. Je bent geneigd om een kleuter in een rolstoel van de taxi naar het klaslokaal te duwen, toch zeggen we: alles wat ze zelf kunnen, doen ze zelf.”

De hele dag met je hoofd in de boeken, dat is niets voor Teun Coopmann (13). ,,Ik doe graag dingen met mijn handen’’, legt hij uit. Zo denkt de even oude Lisa Crum er ook over. ,,Ik wil niet alleen maar theorie, maar ook de praktijk.’’ Teun weet nog niet wat hij later wil worden, Lisa wel: ,,Dierenarts, dus dan is het wel goed dat je ook veel kennis in de praktijk opdoet.”

Daarom volgen beiden lessen bij (voluit) Yuverta Het Groene Lyceum, een bijzondere vmbo in Nijmegen. ,,Het Groene Lyceum is een leerweg waarmee leerlingen in zes jaar tijd diploma’s vmbo-t én mbo niveau 4 halen”, vertelt docent Jan de Groot. ,,Ze krijgen algemene vakken als wiskunde, Nederlands en Engels op havo-niveau’’, zegt hij. Daarnaast werken ze aan projecten als vergroening, klimaat en maatschappelijke thema’s. Denk aan gezond leven, voeding en bewegen. De leerlingen werken vanaf hun 12de ook buiten de school aan zulke projecten. Het is een praktische route naar het hbo.”

Dit type projecten maakt het lyceum ‘groen’, zegt De Groot. Thema’s zijn natuur, milieu en ecologie en er is samenwerking met gemeenten, waterschap en bedrijfsleven. ,,Of het nu gaat om vergroening in de stad of de afvoer van overtollig water, alles staat in het teken van actuele thema’s. Leerlingen kijken hoe de mensen in een bepaald gebied met de natuur omgaan en hoe dat beter zou kunnen.’’

In Nederland zijn meer scholen als Het Groene Lyceum, maar deze Nijmeegse versie is bovendien een ‘ecoschool’. Coördinator Tom Lepoutre: ,,Ecoschool is een organisatie die scholen helpt duurzamer te worden. Wij hebben ons een paar jaar geleden aangemeld en hebben intussen de groene vlag behaald. Ofwel goud, in ecoschool-termen. Met ecoschool maken we leerlingen bewust van duurzaam denken en doen.”

Siebe Schieman (16) oefent vier keer per week, hij kent zijn schema uit z’n hoofd. Hij trekt om twaalf uur de schooldeur achter zich dicht, loopt een minuut of twintig naar de trein, om rond half drie in Rotterdam op de velden van voetbalclub Sparta aan te komen. Siebe is topsporter, dus dat betekent veel trainen. Maar als 16-jarige valt hij onder de leerplicht. Daarom zit hij op het Scheldemond College in Vlissingen.

Tekst gaat verder onder de foto.

Deze school maakt zo’n twaalf jaar deel uit van de organisatie EVOT (Expertisecentrum Voortgezet Onderwijs & Topsport). Van de ruim duizend leerlingen die er les volgen, schurken er 110 tegen het topsportniveau aan. Vijftien van hen hebben, zoals Siebe, zoveel aanleg dat het NOC*NSF ze de status van Topsport Talent heeft toegekend. Door bij het Scheldemond College les te volgen kunnen ze blijven werken aan hun sportcarrière, vertelt locatiedirecteur Ludo Heesters. ,,Een leerling moet trainen en kan daardoor bijvoorbeeld een les niet volgen. Dan passen we het rooster aan. De school geeft verder alle vakken als elke andere middelbare school.’’

De hoge concentratie topsporters bepaalt de sfeer op het Scheldemond College. ,,De belangrijke rol van sport en topsport zie je terug in hoe leerlingen met elkaar omgaan en hoe ze naar een diploma toe werken. Topsporter word je niet zomaar, daar heb je een bepaalde mentaliteit voor nodig.’’

In het gebouw is een wall of fame, want veel topsporters gingen Siebe hier al voor. ,,Voetballer Rick van Drongelen zat op deze school. Hij speelt nu in de Bundesliga’’, zegt topsportcoördinator Michael Bronner. Brent de Ruiter, goed voor de eerste plaats op het Europees kampioenschap bowlen, zat hier in de schoolbanken, evenals Nancy van de Ven, die tweede werd op het wereldkampioenschap motorcross.

En Siebe? Hij hoopt op een carrière bij Sparta en daarna mikt hij op het niveau van de Champions League. Toch stelt hij zich bescheiden op: ,,Je kunt alleen maar hard werken. En vooral nooit je droom loslaten.’’

De eerste opdracht heeft Darice Djoemena (12) al afgerond, zegt ze. ,,Ik heb samen met drie anderen een elektrische auto gemaakt. Van aluminium. Met een duurzame motor, waardoor hij ook minder CO2 uitstoot. En er kunnen zes of zeven mensen in.”

Zo, dat klinkt goed. Toch loopt in de woorden van Darice de droom een tikkeltje vooruit op de werkelijkheid. Op het Ir. Lely Lyceum in Amsterdam staat namelijk haar fraaie prototype, een object van 20 bij 20 centimeter. Van aluminium, en als het ooit een echte straatauto wordt zal hij weinig CO2 uitstoten en zullen er zes of zeven mensen in passen. Darice weet dan ook wat ze later wil: ,,Een eigen bedrijf, met elektrische auto’s.’’ Aurora wordt de naam voor haar merk.

Darice is vwo-leerling. Ze krijgt extra lessen op het technasium, een onderwijsvorm die sinds vier jaar beschikbaar is op het Ir. Lely Lyceum, op initiatief van conrector Erik Jan Baaijens en Jantine Ouwendijk, coördinator van het technasium-onderwijs. ,,In totaal 225 leerlingen volgen deze lessen, ongeveer een kwart van het totaal’’, zegt Ouwendijk.

Er zijn inmiddels iets meer dan honderd technasia in Nederland, allemaal aangesloten bij Stichting Technasium. Een school mag zich pas technasium noemen met een speciaal toegekend predicaat. Elk jaar wordt getoetst of de school het predicaat mag houden.

Ouwendijk: ,,Vanaf de havo kunnen leerlingen kiezen voor technasium-onderwijs. Het vak Onderzoek en ontwerpen staat centraal; leerlingen werken daarbij in teamverband aan technische opdrachten.’’

Die zijn geïnspireerd op de praktijk, legt zij uit. Een oplossing verzinnen voor een gebouw dat te weinig regenwater opvangt, bijvoorbeeld. ,,Of het ontwikkelen van een hulpmiddel voor een eenarmige man die zelf een eitje wil pellen.’’

Het gaat niet alleen om technische vaardigheden, zegt Baaijens: ,,Minstens zo belangrijk zijn andere competenties. Leren zelf contact op te nemen met bedrijven en vak- experts, maar ook creatief nadenken, samenwerken, presenteren, netwerken. Als ze naar een hbo of universiteit gaan, hebben ze een grote voorsprong.’’

Darice vindt dat ze al veel heeft bijgeleerd. ,,Op het gebied van samenwerken bijvoorbeeld. Ik heb zelf voor het technasium gekozen, want ik wilde nieuwe dingen proberen.

Ik zou wel een eigen robot willen bouwen, maar dat komt nog wel.’’