Uruzgan-gevangenen gemarteld ondanks belofte van niet

Het was vooraf duidelijk dat Nederland tijdens de militaire missie in Zuid-Afghanistan (2006-2010) gevangenen zou maken, onder meer van de taliban. Die zouden, als ze niet eerder vrij werden gelaten, binnen vier dagen worden overgedragen aan de Afghaanse veiligheidsdienst NDS. Daarover maakte de Tweede Kamer zich destijds al zorgen, want de NDS had een extreem slechte reputatie.

Die reputatie was er niet voor niets, blijkt nu. Het Nederlandse journalistencollectief Lighthouse Reports traceerde enkele Afghanen die in 2007 en 2008 door Nederland gevangen werden genomen. Drie van hen vertellen hun verhaal, waarin ze een beeld van systematische marteling en afpersing schetsen.

Zo zegt een van de Afghanen bloot te zijn gesteld aan langdurige kou en extreem harde muziek. Ook hij de gevangene regelmatig bedreigd met uitlevering aan de Amerikanen. Een anonieme veteraan vertelt aan Trouw dat hij zich nog een specifiek beeld precies voor zich kan halen. Een lid van veiligheidsdienst NDS vertrekt met een gevangene over de schouder vanaf het Nederlandse kamp. Net buiten de hoofdpoort van Kamp Holland staat een witte pick-uptruck op hen te wachten. Aangekomen bij de pick-up werpt de Afghaan de gevangene met een zwaai in de laadbak. Door de klap stuitert het hoofd van de gevangene omhoog – het bloeden begint meteen.

Het zijn voorbeelden die de krant schetst waaruit blijkt dat de gevangenen die Nederland overdroeg aan de Afghaanse veiligheidsdienst structureel martelde en afperste. Overigens is het niet voor het eerst dat er een verhaal wordt gebracht over het martelen van ‘Nederlandse’ gevangenen. In maart 2010 vertellen twee door Nederland overgedragen gevangenen onafhankelijk van elkaar over hun marteling bij de NDS in de Sunday Times.

Het kabinet spreekt tegen dat Nederland aan Afghanistan overgedragen gevangenen te weinig heeft beschermd. Nederland had wel degelijk “een goed beeld van hoe de verdachten naar eigen zeggen werden behandeld”, houden ministers Stef Blok en Ank Bijleveld vol. Ze wijzen erop dat er een onafhankelijke Afghaanse mensenrechtencommissie was waarbij gevangenen konden klagen, en dat die geen misstanden heeft vastgesteld.

Onder meer regeringspartij ChristenUnie en oppositiepartij SP willen opheldering. ChristenUnie-Kamerlid Joël Voordewind wil het kabinet er dinsdag tijdens het Vragenuur over aan de tand voelen en SP’er Sadet Karabulut wil een debat met de ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie.