Rutte klem door Trumps inreisverbod

Rutte wil in de Verenigde Staten aankondigen dat het kabinet opnieuw gaat onderhandelen over het vestigen van Amerikaans douanepersoneel op Schiphol. Regeringspartij D66 vreest dat die Amerikaanse functionarissen straks op Nederlands grondgebied moslims de toegang tot de VS gaan ontzeggen. D66 eist daarom dat Rutte onder geen beding stappen zet, die Nederland medeplichtig kan maken aan het inreisverbod.

Rutte is van plan maandag uit te spreken dat Nederland bereid is politieke onderhandelingen te starten over de introductie van Amerikaanse douanecontroles op Schiphol, zo schreef staatssecretaris Mark Harbers van Justitie en Veiligheid vorige week vrijdag aan de Tweede Kamer. De Rijksvoorlichtingsdienst bevestigt dat voornemen. ,,Schiphol is één van de bedrijven die meereizen.”

De invoering van deze zogeheten preclearance zorgt ervoor dat reizigers die vanuit Nederland naar de Verenigde Staten reizen bij aankomst niet urenlang in de rij hoeven te staan. Schiphol zou daarmee zijn concurrentiepositie als internationale luchthaven kunnen versterken ten opzichte van andere Europese hubs.

D66 fluit Rutte desgevraagd echter terug. Aanleiding is de bekrachtiging door het Amerikaanse Hooggerechtshof van het door Trump uitgevaardigde inreisverbod voor inwoners uit voornamelijk moslimlanden. D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma noemt het inreisverbod discriminerend en stelt dat die ingaat tegen de kernwaarden van Nederland en de Nederlandse Grondwet. ,,Uitvoering van de muslim ban op Nederlandse bodem is te zot voor woorden”, stelt Sjoerdsma. ,,Ik verwacht nu van het kabinet dat het zich opnieuw bezint en geen onomkeerbare stappen neemt op dit terrein.”

Het inreisverbod, dat president Trump vorig jaar zeven dagen na zijn inauguratie uitvaardigde, is door Nederland van meet af aan veroordeeld. Voor het vorige kabinet was het Amerikaanse besluit reden om onderhandelingen over de preclearance op te schorten. Op ambtelijk en technisch niveau ging het overleg gewoon door.

Staatssecretaris Harbers meldde vorige week dat het ‘positieve verloop’ van deze gesprekken aanleiding gaven om ook op politiek niveau de onderhandelingen op te pakken. Sjoerdsma ziet dat echter niet zitten. ,,We moeten na de uitspraak van het Hooggerechtshof kijken of we het voornemen niet moeten afblazen.”

Rutte vliegt zondag naar Washington. Een dag later wordt hij verwacht op het Witte Huis. Rutte en Trump hebben elkaar al meerdere malen gesproken, maar het bezoek van maandag is de eerste officiële ontmoeting tussen beiden.

Het Amerikaanse Hooggerechtshof oordeelde dinsdag dat de Amerikaanse president de autoriteit heeft om het inreisverbod in te stellen als hij denkt dat het nodig is om de veiligheid van de Verenigde Staten te waarborgen. Het gaat nu om Syrië, Libië, Iran, Jemen, Somalië, Noord-Korea en Venezuela. Eerder stelden lagere rechtbanken dat het verbod discriminatoir was. De beslissing van het Supreme Court kwam daardoor als een verrassing.

In Europa is Ierland nu het enige land waar er op de vliegvelden van Dublin en Shannon al gewerkt wordt met de preclearance. Op die vliegvelden kunnen de Amerikanen uitvoering geven aan Trumps beleid. De Ierse regering oordeelde vorig jaar dat er geen Ierse wetten geschonden werden door het reisverbod. Ook op vliegvelden in Canada en de Cariben, waaronder Aruba, worden reizigers al voor vertrek door Amerikaanse douanebeambten gecontroleerd.

Vorig jaar januari had de Kamer ook al zorgen over het inreisverbod vanwege de onderhandelingen met de Amerikaanse autoriteiten. Daarop werden de onderhandelingen opgeschort. Schiphol was daar niet blij mee. De positie van het nationale vliegveld als transatlantische luchthaven zou door de invoering van de preclearance worden versterkt.