Rechters leggen weer ‘volop’ levenslang op, hoe kan dat?
Voor de vierde keer in één maand is een crimineel veroordeeld tot levenslange celstraf: Naoufal ‘Noffel’ F. voor de ‘gewetenloze’ liquidatie van Ali Motamed. De maximale straf die Nederland kent, wordt weer ‘volop’ opgelegd nu levenslang niet echt levenslang meer hoeft te zijn.
Delen per e-mail
Noffel F. komt met zijn veroordeling in hetzelfde rijtje als Willem Holleeder, die twee weken terug levenslang kreeg voor zes liquidaties, en Amsterdammers Omar L. en Hicham M., die eind juni veroordeeld werden voor meerdere moordaanslagen, waaronder die op een camping in Kerkdriel. Het lijkt alsof er elke week wel iemand voor de rest van zijn leven achter tralies verdwijnt.
Dat is wel eens anders geweest. Hoewel vier in een maand wel uitzonderlijk is, leggen rechters in Nederland de laatste jaren ‘makkelijker‘ levenslang op. Dat houdt volgens strafrechtdeskundige Wiene van Hattum (expert in levenslange celstraffen) duidelijk verband met het feit dat Nederland sinds 2017 - onder druk van het Europese Hof tot bescherming van de Rechten van de Mens - het beleid heeft aangepast: levenslanggestraften hebben na 25 jaar uitzicht op vrijheid. Levenslang is niet per definitie écht levenslang.
Op papier is dat trouwens nooit zo geweest. Eigenlijk is er sinds 1870, toen de doodstraf werd afgeschaft en levenslange celstraf ervoor in de plaats kwam, nooit veel veranderd. Omdat levenslang als inhumaan werd gezien, werd de situatie van levenslang gestraften na een aantal jaren opnieuw beoordeeld. De periode waarna dat gebeurde wisselde door de jaren heen nogal eens: 15 jaar, 12,5 jaar en sinds 1957 na 10 jaar al. Dat leidde, in tegenstelling tot wat je zou verwachten, niet tot ophef. ,,Men wist het niet,” zegt Van Hattum. ,,De maatschappelijke dynamiek was toen natuurlijk totaal anders.”
Simpel gezegd: als gedetineerden geen gevaar meer vormden, hoefden ze niet meer vast te zitten. Dat veranderde gaandeweg. Van alle misdadigers die ná 1970 tot levenslang werden veroordeeld, kreeg er nooit één gratie. In 2004 liet toenmalig minister van Justitie Donner tijdens een debat over strafverzwaringen blijken dat levenslang in Nederland ook echt levenslang betekent: tot je dood in de cel. In 2006 werd onder meer de op-één-na-zwaarste vrijheidsstraf van 20 jaar naar 30 jaar verhoogd, om het verschil met de zwaarste straf (echt levenslang) te verkleinen.
Dat leidde ertoe dat het aantal gevallen van levenslang begon af te nemen. Sterker: nadat het Europese Hof in 2013 zei dat er altijd uitzicht moet zijn op invrijheidstelling omdat de straf anders marteling is, kwamen de rechters in Nederland in verzet. Als levenslang in strijd is met de regels, dan maar niet. ,,Het beste voorbeeld daarvan zijn de geadopteerde Drentse broers Marcos en Admilson die allebei 30 jaar kregen omdat de rechter géén levenslang wilde opleggen vanwege de uitspraak van het Europese Hof,” zegt Van Hattum.
Sinds 2017 probeert Nederland met het Adviescollege Levenslanggestraften gedetineerden weer perspectief te bieden. Het college adviseert de minister over re-integratie. Het college legt een gedetineerde na 25 jaar langs de volgende meetlat: is er recidivegevaar? Of kans op het plegen van een ander delict? Hoe ontwikkelt de persoon zich? En hoe groot is de impact bij vrijlating op slachtoffers en nabestaanden? Dat laatste geeft de minister in de praktijk nogal wat ruimte zich te verzetten.
Maar toch: er is hoop voor levenslang gestraften en dus duikt de veroordeling weer geregeld op in de rechtbank. Ook de broers Marcos en Admilson kregen in 2018 in hoger beroep alsnog die straf. De eerste gratieverlening van deze eeuw laat echter nog op zich wachten, al is Cevdet Yilmaz (schoot in 1983 zes mensen dood in een café) er dichtbij. Maar mocht Nederland in de praktijk blijven tegenwerken, dan kan het opleggen van ‘levenslang’ bij rechters ook weer uit de gratie raken.
Verder in het nieuws
-
Radicale boeren voorspellen keiharde actie op 18 december: ‘Hierbij verbleekt alles’
Een keiharde actie waarbij eerdere protesten van boeren en bouwers zullen verbleken. Dat is volgens Farmers Defence Force (FDF) het doel van de nieuwe actiedag op woensdag 18 december. Wát er precies gaat gebeuren, houden ze nog in het midden, maar volgens FDF is er veel animo om mee te doen. -
Animal Rights toont beelden van dierenleed bij konijnenfokkers door heel Nederland
Animal Rights heeft vandaag, een paar weken voor Kerstmis, beelden naar buiten gebracht van misstanden bij konijnenfokkers. Volgens de dierenwelzijnsorganisatie is er gefilmd bij negen konijnenhouders in Noord-Brabant, Limburg, Gelderland en Overijssel. -
PREMIUM
Hoeveel krediet heeft oorlogsheld Marco Kroon nog na taakstraf?
De problemen voor oorlogsheld Marco Kroon (49) stapelen zich op nu de rechter hem gisteren heeft veroordeeld tot een taakstraf van 100 uur. Met deze tweede veroordeling in 8 jaar tijd dreigt hij nooit meer zijn uniform te mogen dragen. -
VIDEO DPG Media neemt Sanoma (onder meer NU.nl, Libelle en Donald Duck) over
DPG Media neemt Sanoma over. Dat is vanmorgen bekendgemaakt. Met de overname van de Sanoma-magazines (waaronder Libelle, Margriet en Donald Duck) en nieuwssite Nu.nl wil DPG haar positie ten opzichte van met name Facebook en Google versterken. DPG ziet grote kansen in de (verdere) digitalisering van al die bekende titels. De overnameprijs is 460 miljoen euro. -
PREMIUM
column ‘Ik wacht op het moment dat Ongehoord Nederland die vijftigduizend leden aantikt’
Özcan Akyol schrijft drie keer per week over wat hem bezighoudt.
-
Arme kinderen presteren slechter op school, leraren stoppen met ‘pijnlijk’ kringgesprek
Bijna tweederde van de basisschoolleraren heeft leerlingen in de klas die in armoede leven. Ze zien dat deze kinderen slechter presteren. Ook is 1 op de 5 leraren gestopt met kringgesprekken, omdat het ‘te pijnlijk’ is dat deze leerlingen tijdens hun weekenden of vakanties niets doen. -
Update Ouders hoogbegaafde Laurent (9) halen hem van TU Eindhoven na conflict
Alleen nog een eindproject inleveren en dan zou Laurent Simons (9) volgens zijn ouders klaar zijn met zijn studie aan de Technische Universiteit Eindhoven. Maar gisteren beslisten zijn ouders zijn studie onmiddellijk stop te zetten. Laurent moest bij de TU/e tóch nog veel tentamens halen om nog op zijn negende af te studeren, iets wat zijn ouders graag willen. De TU/e denkt daar anders over: ,,We zijn van mening dat een sneller tijdschema niet haalbaar is, en ongunstig is voor Laurents academische ontwikkeling.’’ -
OM onderzoekt twee oud-leden van verboden pedoclub Martijn
Het Openbaar Ministerie is een strafrechtelijk onderzoek gestart naar twee oud-leden van de verboden pedofielenvereniging Martijn. Dit op basis van aangiftes. De twee prominente ex-leden zouden weer volop actief zijn en strijden voor legalisatie van seks tussen volwassenen en kinderen.