Onderzoekers slaan alarm: 'Door woningisolatie is meervleermuis in 2030 uitgestorven’

Nederland is internationaal een belangrijke kraamkliniek voor meervleermuizen. Zeker 29 procent van de vrouwtjes van de Europese populatie en 8 procent van de populatie wereldwijd krijgt haar jongen in Nederland. De vrouwtjes trekken ‘s winters naar Duitsland en België, waar ze met mannetjes paren. Ze keren terug met een voorraadje sperma, waarmee ze zichzelf in de vroege lente bevruchten.

Meervleermuizen hechten aan vaste verblijfplaatsen waar de vrouwtjes in kolonies van soms enkele honderden kunnen broeden en waar de temperatuur optimaal is (tussen de 15 en 40 graden Celsius) om hun jongen te laten opgroeien. Nederland telt zo'n 65 tot 70 kraamgroepen in Nederland die ongeveer 175 gebouwen gebruiken als kraamverblijf.

Woningen uit de jaren 60 en 70 met pannendaken zijn de meest geschikte kraamplek voor meervleermuizen.  Maar veel van deze woningen zijn al verdwenen. Bovendien worden tegenwoordig veel woningen gerenoveerd en opnieuw geïsoleerd, waardoor de leefruimte onder dakpannen en in spouwmuren verdwijnt. Veel vleermuizen worden gedood of levend begraven doordat in de spouwmuren isolatiemateriaal wordt gespoten.

Doordat steeds meer verblijfplaatsen verdwijnen, planten vrouwtjes zich minder vaak voort en hebben jongen minder kans om te overleven. Het aantal meervleermuizen is al afgenomen van 11.700 in 1994 naar 7000 vorig jaar. Vooral de laatste jaren is er een sterke daling.

Als die zich in dit tempo doorzet is de meervleermuis in 2030 helemaal verdwenen uit Nederland. Ook andere soorten, zoals de laatvlieger en de tweekleurige vleermuis wacht hetzelfde lot als niet wordt ingegrepen, waarschuwt Sevon.

De meervleermuis is een beschermde diersoort en het vernietigen van hun verblijfplaatsen of doden van de dieren is verboden. Hoewel dat op papier geldt, is dat in de praktijk niet merkbaar. Wie een woning wil aanpassen waar een vleermuiskolonie huist, moet daarvoor een vergunning aanvragen.

,,Het isoleren van woningen gaat heel snel, maar de verblijfplaatsen van meervleermuizen worden onvoldoende beschermd‘’, zegt René Janssen, onderzoeker van Sevon. ,,Woningen worden aangepast zonder dat er een vergunning voor wordt aangevraagd of afgegeven.‘’

Volgens Janssen zijn huiseigenaren daar soms laks in en houden provinciale overheden er onvoldoende toezicht op. ,,Provincies zetten zich er niet hard genoeg voor in als het gaat om vergunningen en handhaven. Huiseigenaren zouden eigenlijk ook gecompenseerd moeten worden.‘’

In het kader van Natura 2000, een Europees netwerk van beschermde natuurgebieden, zijn speciale gebieden aangewezen voor meervleermuizen. Sevon vindt dat bij renovaties van wijken waar vleermuiskolonies zijn, minstens één gebouw ongemoeid moet blijven tot er een alternatieve verblijfplaats is voor de dieren. 

Daarnaast zouden speciale meervleermuishuizen een oplossing kunnen zijn. ,,Daar zijn we mee begonnen en daar moeten we mee doorgaan, maar ze zijn nog niet effectief gebleken‘’, zegt Janssen. ,,De huidige verblijfplaatsen móeten nu beschermd worden.‘’

 Sevon is met het ministerie en provincies in gesprek over de bescherming van de meervleermuizen.

Ook in deze school in Hengelo hadden vleermuizen een veilig onderkomen: