Medewerkers jeugdzorg staken en protesteren: ‘Welkom bij sector die in brand staat’

Toen Laura Tijssen vandaag zag hoe het Malieveld volstroomde, voelde het ‘machtig'. ,,Zo veel mensen, zevenduizend, meer dan verwacht.” Zelf begeleidt ze pleegouders, maar ze stond vandaag ook zij aan zij met jongeren, politici, ouders: mensen die zien dat het zo niet langer kan. 

Vakbond FNV verzamelde de afgelopen tijd verhalen die schetsen waarom vandaag de grootste actie in de geschiedenis van jeugdzorg plaatsvond, met een grote staking en duizenden betogers. De verhalen zijn aangeboden aan staatssecretaris Maarten van Ooijen (Volksgezondheid, welzijn en sport). 

Hij zal lezen over de gz-psycholoog die vertelt hoe ze natuurlijk specialistische hulp aan kinderen wil bieden, maar al voor de dag begint verdrinkt in mails die ze af moet handelen. Voor het weekend liet ze 120 ongelezen mails achter. Op maandag zijn het er 200, beschrijft ze. In het uur voordat haar werkdag officieel begint kan ze vijf mails en vier administratieve taken afhandelen. 

Ook niet makkelijk is het voor een andere medewerker in de jeugdzorg om álle uren die ze maakt te verantwoorden - sinds kort een verplichting. ‘Wij hebben sinds een aantal maanden zelfs te horen gekregen dat wij 100 procent van onze tijd moeten schrijven. Dat betekent dat ik gemiddeld een half uur tot een uur per dag mijn agenda aan het vullen ben met halfuurtjes en kwartiertjes. Kwartier gebeld met een moeder die wat vragen heeft over school en de therapie die haar dochter volgt? Kwartiertje invullen; locatie, hulpvorm, wat heb je gedaan, welke cliënt? Klik.’ Het zijn veel kliks, elke dag. Ook Tijssen moet voldoen aan zo'n verantwoording van elk uur van de dag. ,,Dat is het grootste probleem waar ik tegenaan loop.”

Zo veel administratieve- en regeldruk in een sector die ‘al zeven jaar in brand staat’, aldus de FNV, dat kan zo niet.  Wachtlijsten zijn zo opgelopen dat kinderen soms nergens meer terecht kunnen. ‘Vaker lukt het niet dan wel om een plekje te vinden voor een jeugdige, vooral als ze wat ouder zijn en de problematiek toeneemt.’ Een goede plek vinden voor een seksueel misbruikt kind boven de 10 jaar is onmogelijk. ‘Die worden soms nog in een gezinshuis geplaatst, maar een pleeggezin vind je niet.’ 

Zonder passende plek en dus passende hulp zien medewerkers het veelal slechter gaan met kinderen die eigenlijk geholpen zouden moeten worden. ‘Ik heb vandaag uitgesproken dat we dit meisje met zijn allen naar de klote helpen. Ze wordt aan haar lot overgelaten.’

Ondertussen moeten aanbieders zaken doen met allerlei verschillende gemeentes, die allemaal hun eigen eisen stellen en eigen budgetten hebben. Als ze al budget hebben. Zo kan het dat de paardentherapie die een meisje helpt met haar grote problemen bij de ene gemeente niet vergoed wordt, maar dankzij een verhuizing naar een andere plaats plots wel binnen handbereik komt. Maar niet voor iedereen is die oplossing voorhanden, blijkt in een klas in het speciaal onderwijs. Het ene jongetje krijgt wél de hulp die hij nodig heeft, omdat daar budget beschikbaar is. In de gemeente waar zijn klasgenootje woont, is het ‘helaas pindakaas’. Daar is geen geld om zijn behandeling te bekostigen.

Zo wordt er geworsteld en zien sommige medewerkers ook wel hoe gezinnen het vertrouwen verliezen. Omdat ze niet gehoord worden en omdat ze niet de juiste hulp krijgen. Omdat hulpverleners steeds wisselen of helemaal hun gezicht niet laten zien. De FNV noemt wat zich voltrekt een ‘stille schande'. Tijssen heeft het gevoel dat dat verhaal vandaag landde. Dat staatssecretaris Van Ooijen echt wel luisterde. Maar of het wat gaat veranderen? ,,Ik hoop het natuurlijk wel, maar ik weet het niet. Het blijven politici.” 

En het is allemaal nu eenmaal geen nieuws, zelfs jeugdrechters en jeugdzorg zelf hebben de noodklok al geluid - en niet één keer. Toch werd het de afgelopen jaren maar niet beter. En dat maakt cynisch. Want hoe kan het toch, dat zo duidelijk is dat er niet goed wordt omgesprongen met kwetsbare kinderen, maar de machine toch doordraait en er nu zelfs tegen afspraken in wordt bezuinigd? Niet voor niets werd er vandaag ook met een knipoog gedanst als een beleidsmaker, een knipoog naar de mensen die het systeem hebben vorm gegeven. 

Maar de mensen die in dat systeem zitten moeten het er maar mee doen. Moeder Angelique Mens. Liever was ze vandaag zoals gepland in de rechtbank geweest, om te vechten tegen de gedwongen uithuisplaatsing die voor haar kind dreigt. Maar door de staking werd de rechtszaak vrijdag plotseling afgezegd.

Terwijl de vorige zitting zo diep ingreep, en voor angst in Angeliques gezin zorgde. De jeugdvoogd die toezicht houdt op Angeliques gezin zei tegen haar dochter vlak voor aanvang van de zitting plotseling dat het meisje als het aan hem lag niet naar huis zou gaan. In plaats van bij het familielid waar het kind nu op vrijwillige basis verblijft zou ze naar een instelling moeten. De rechter vond uiteindelijk dat dat te traumatisch zou zijn, blijkt uit het oordeel dat werd geveld, en dat er geen reden was om zo'n spoeduithuisplaatsing te fiatteren. Angelique werd daarbij geschaad in haar rechten. Maar dat wisten de kinderen nog niet, toen ze op de gang bij de rechtszaal op de deur bonsden, bang om hun familie kwijt te raken. En nog steeds snakken ze naar meer zekerheid, die de rechter kan bieden. Over een tijdje dus, omdat de zitting is uitgesteld.

Misschien is hij er ook, die jeugdvoogd van Angelique, één in een rij van velen. ,,Ik had zeven voogden in negen maanden. Drie daarvan zijn langs geweest. De rest kwam nooit bij me thuis,” vertelt Mens. ,,En dat allemaal omdat één van mijn kinderen gedragsproblemen had, en ik daar hulp voor inriep.” Eerst bij het Centrum Jeugd en Gezin, later kwam jeugdzorg om de hoek kijken. Dat zorgde er uiteindelijk zelfs voor dat haar dochtertje zonder gedragsproblemen uit huis geplaatst werd. ,,Ik had net een chemokuur gehad, toen ik misselijk tekende voor een vrijwillige uithuisplaatsing. Ik dacht dat het om mijn andere kind kind ging, ik was op dat moment niet weerbaar genoeg om te zien wat er gebeurde.”

Nu is ze dat wel, en is ze één van de bizarre verhalen van ouders, die niet in het document van de FNV staan, dat vandaag wordt gepresenteerd. Maar ze maakt wel deel uit van de groep die het hardst wordt geraakt: de gezinnen en vooral kinderen die niet de juiste hulp krijgen. En daarvoor werd vandaag gestreden. 

Bekijk onze nieuwsvideo’s in onderstaande playlist: