‘Don’t mention the war’ uit bekende Britse serie Fawlty Towers komt in de Van Dale

In de aflevering The Germans ontvangt hoteleigenaar Basil Fawlty (John Cleese) een groep Duitse gasten. Hij instrueert zijn personeel doorlopend om vooral níet over de Tweede Wereldoorlog te beginnen: ,,Don’t mention the war!” Het is een voornemen waaraan Fawlty zichzelf bepaald niet houdt. Volgens Den Boon heeft de zinsnede de afgelopen veertig jaar een vaste plek in de Nederlandse taal gekregen.

,,Het wordt vaak schertsend gebruikt als een onderwerp ter sprake dreigt te komen dat je liever even niet ter sprake zou willen brengen”, legde hij uit in Volgspot. In eerste instantie gebeurde dit vaak daadwerkelijk in combinatie met de Tweede Wereldoorlog. ,,Maar tegenwoordig wordt het ook heel vaak op andere manieren gebruikt. Op de economiepagina stond laatst ‘Don’t mention the dollar’, omdat de dollar heel laag stond. Of in de context van corona: ‘Don’t mention de vleermuis’, dus zelfs in combinatie met een Nederlands woord.”

Fawlty Towers werd in 1975 en 1979 in twee series van zes afleveringen voor de BBC gemaakt en geschreven door John Cleese en Connie Booth. ‘Fawlty’ was een woordspeling op ‘faulty’- ondeugdelijk of gebrekkig. In Nederland werd de serie door de KRO uitgezonden, in eerste instantie onder de titel Hotel op stelten. Op de Belgische televisie kreeg de serie de titel De zoete inval mee.

Het idee voor Fawlty Towers ontstond toen de leden van de comedygroep Monty Python verbleven in het Gleneagles Hotel in Torquay. Ze beschreven het hotel achteraf als een van de ergste plekken waar ze ooit verbleven. Zo kreeg een van de leden van de hoteluitbater commentaar op zijn eetgewoontes en werd een andere ervan verdacht dat hij een bom in zijn tas zou hebben.

De ‘Don’t mention the war’-aflevering van Fawlty Towers werd in juni 2020 nog offline gehaald vanwege ‘racistische uitlatingen’. Daar kwam UKTV, de Britse streamingdienst in handen van de BBC, echter snel weer op terug. De aflevering werd weer teruggeplaatst, mét een waarschuwing. Het verwijderen van de bewuste episode lokte heel wat reacties uit, met onder meer hoofdrolspeler John Cleese die zijn ongenoegen liet blijken.