Discussie over wilde dieren in de vrieskou laait weer op

Het is geen nieuw vraagstuk, maar weer helemaal actueel: moeten we wilde dieren in grote natuurgebieden bijvoeren tijdens deze winterse periode of werkt die menselijke inmenging juist averechts? Staatsbosbeheer staat in elk geval lijnrecht tegenover verschillende actiegroepen, die zich onder meer via Facebook groeperen om voedsel en strobalen te droppen in natuurgebieden zoals de Oostvaardersplassen.

In sommige natuurgebieden, zoals in de omgeving van de Bommelerwaard, zijn beheerders wettelijk verplicht om dieren bij te voeren. In andere gebieden wordt de natuur juist aan haar lot overgelaten. Hoe werkt dat precies? 

Of de dieren wel of niet worden bijgevoerd, hangt af van de registratie van de dieren. Zijn het gehouden dieren, die een eigenaar hebben? Of zijn het wilde dieren, die volledig vrij rondlopen in de natuur? Marcel van Dun van Staatsbosbeheer legt uit: ,,Wilde dieren worden niet geregistreerd. Ze hebben niet zoals gehouden dieren een oormerk. De populatie van deze dieren ontwikkelt zich op een natuurlijke manier. Deze dieren worden dus niet bijgevoerd, zoals gehouden dieren dat wel worden. Bij gehouden dieren in natuurgebieden kan je bijvoorbeeld denken aan een kudde die zorgt voor begrazing. Bij wilde dieren gaat het bijvoorbeeld om vossen, herten of om de runderen in de Oostvaardersplassen. 

Tanja de Bode van Free Nature, de grootste particuliere natuurbegrazer van Nederland, spreekt over een verschil tussen 'spoor A en spoor B' natuurgebieden. ,,Of wij een zorgplicht hebben, is afhankelijk van de omvang en de aard van het natuurgebied waar onze dieren lopen. Je hebt terreinen die als Spoor A zijn bestempeld, zoals de Oostvaardersplassen. Dat zijn hele grote gebieden. Andere natuurgebieden, zoals bijvoorbeeld Noordwaard en Munnikenland bij Slot Loevestein bij Zaltbommel, hebben het stempel Spoor B. De dieren moeten allemaal een oormerk hebben, zo’n geel label dat ook koeien hebben. Al deze dieren worden geregistreerd. Er wordt dna vastgelegd. Wij moeten ook een dierenarts inschakelen als we zien dat een dier problemen heeft.’’ Dat is dus anders in de Oostvaardersplassen, waar duizenden wilde dieren leven en ze het stempel 'spoor A' hebben. 

Boswachters van Staatsbosbeheer in de Oostvaardersplassen zijn de afgelopen tijd meerdere malen bedreigd omdat zij de grote grazers niet bijvoeren. De dieren vermageren omdat zij onvoldoende voedsel vinden, zeker met de huidige vorstperiode. Daar maakt ijsvorming ook het vinden van drinkplaatsen moeilijker. De discussie rondom het bijvoeren is deze week weer hoog opgelaaid. Nieuw is hij zeker niet, weten ze bij Staatsbosbeheer. ,,Hoe strenger de winter, hoe groter de commotie." Het is niet zo dat Staatsbosbeheer zelf bepaalt of ze de dieren wel of niet bijvoeren, en hoe ze de beslissing nemen om sterk vermagerde of zwakke dieren af te schieten. ,,De provincie Flevoland maakt het beleid. Wij voeren dat beleid uit. Op dit moment is er een speciale commissie, de commissie Geel, die zich buigt over het huidige beleid." Het kan dus zo zijn dat het wel of niet bijvoeren in de Oostvaardersplassen volgend jaar anders geregeld wordt. 

Actiegroepen op Facebook, zoals die van Maächa Vrolijk uit Wieringerwaard willen daar niet op wachten. Zij roepen mensen op om samen te werken en de wilde dieren stiekem bij te voeren. Op de Facebookpagina staan tientallen oproepjes om stro en hooi over de hekken van het natuurgebied te gooien om te voorkomen dat de dieren sterven door voedseltekort. ,,Een misvatting", zeggen ze bij Staatsbosbeheer: ,,Het bijvoeren is geen oplossing voor het welzijn van de dieren. Het helpt ze niet. Voor dieren die in kuddes leven is het namelijk zo dat door het natuurlijke kuddegedrag de sterkere dieren het eten wegkapen en de zwakkere dieren (bijvoorbeeld oudere dieren of verzwakte dieren) niet aan bod komen." 

Volgens Staatsbosbeheer werkt bijvoeren als een vicieuze cirkel. ,,Door bij te voeren houd je meer dieren in leven, dus komen er het volgende jaar meer jongen, die op hun beurt weer moeten worden bijgevoerd. Dus: bijvoeren lijkt sympathiek maar het helpt niet om zwakke dieren te 'redden'. Er ontstaat sociale onrust, met stress, ruzies en gevechten in de kudde in een periode waarin ze spaarzaam met hun energie om moeten gaan."