De ene dag was Gökmen heel vroom en liep hij in een lang gewaad door de straat, de andere dag dronk hij zich suf en gebruikte hij drugs, vertellen mensen die hem kennen. Op een video uit 2011 die GeenStijl maakte in het centrum van Utrecht scheldt hij de verslaggeefster, een toenmalige Playmate, uit voor ‘democraat’.  Ook levert hij kritiek op haar korte truitje.

Het is terminologie die hoort bij de Kaplancilar, een Turkse radicaal islamitische en anti-democratische splintergroepering. Van die club zou zeker een van de broers van Gökmen een aanhanger zijn, meldden bronnen. En dat zou weer een van de redenen kunnen zijn dat er gisteren, nadat bekend werd dat Tanis de man in de tram was, rekening werd gehouden met een terreuraanslag. Of er een verband is tussen de denkbeelden van zijn broer en de aanslag die Gökmen pleegde, is niet duidelijk. Sowieso is nog niet bekend wat het motief voor de aanslag  is.

De Kaplancilar, ook wel de Kalifaatstaat genoemd, ontstond in de jaren tachtig van de vorige eeuw en werd opgericht door Cemaleddin Kaplan. Die geestelijke splitste zich toen af van een andere conservatieve Turkse beweging, Milli Görüs en benoemde zichzelf tot kalief. Kaplan streefde het ideaal van een eigen islamitische staat na, zo’n staat zou volgens hem via democratische weg nooit mogelijk zijn. De beweging is anti-Amerikaans, antisemitisch en antidemocratisch

De organisatie was vooral populair onder Turken in Europa, het zwaartepunt lag in Duitsland. Daar vestigde ook Kaplan zich. Op zijn hoogtepunt kende de Kaplancilar zo’n 2000 aanhangers in Nederland, stellen historici. Cemaleddin Kaplan overleed in de jaren negentig, hij benoemde toen zijn zoon Metin als opvolger, die ging door het leven als de ‘Kalief van Keulen’. De zoon had minder charisma dan zijn vader en de beweging verloor aan populariteit.

Metin Kaplan belandde in de problemen toen een religieuze en politieke tegenstrever, die een eigen afsplitsing had opgericht, in Duitsland werd vermoord. Metin werd met die moord in verband gebracht en opgepakt. Uiteindelijk werd de Kalifaatstaat in 2001 verboden en werd Metin uitgeleverd aan Turkije. Hij zou plannen hebben gehad voor een grote aanslag in dat land (Kaplan zou een vliegtuig vol explosieven hebben willen laten vallen op het mausoleum van Atatürk tijdens een grote bijeenkomst) en werd er in 2008 tot levenslang veroordeeld.

De laatste tijd werd er weinig meer vernomen van de organisatie. Het is onduidelijk hoeveel volgelingen er nog zijn in Nederland. Wel vroeg de NCTV (Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid) vorige maand in haar reguliere Dreigingsbeeld Nederland aandacht voor Turks-Nederlandse organisaties die banden onderhouden met ‘radicale islamitische organisaties in Turkije’. ,,De zorg is dat door deze banden Nederlands-Turkse jongeren in contact komen met de radicale islam’’, schrijft de dienst. Het is niet duidelijk of de NCTV daarmee ook op de Kaplancilar duidt.