Ambulancepersoneel stuit op ander coronaleed: verwaarloosde en verwarde patiënten

De deur werd al niet platgelopen, maar door de coronamaatregelen kwam er wekenlang geen bezoek bij een vrouw met psychische problemen in Noord-Brabant. Een bekende die poolshoogte ging nemen, belde 112. Op de deurmat lag een stapel ongeopende post, op de aanrecht een berg afwas en voedselresten.

De woning stonk en de bewoonster, een vijftiger, was verward en had vette haren vol klitten. ,,Ze had al dagen niet gedoucht en goed gegeten. Er was geen sprake van een acute noodsituatie, maar het was ook niet verantwoord om haar thuis te laten. Ze kon niet langer voor zichzelf zorgen”, vertelt ambulanceverpleegkundige Jan Hoefnagel, die op de melding afkwam.

Hoefnagel werkt in een van de zwaarst getroffen coronagebieden en is voorzitter van branchevereniging V&VN Ambulancezorg. De situatie die hij aantrof, is geen incident. De voorzitter hoorde afgelopen weken soortgelijke verhalen van collega’s.

Vaak gaat het om psychiatrisch patiënten of licht dementerenden die thuiswonen, maar bij het wegvallen van hun dagbesteding of wekelijkse bezoekjes van hulpverlener of mantelzorger nu de weg kwijtraken. Hoefnagel: ,,Als dat sociale vangnet wegvalt, is er niemand meer die een oogje in het zeil houdt. Deze kwetsbare groep verwaarloost zichzelf, gaat vitaal achteruit, waarna de vraag moet worden gesteld: kunnen zij nog wel in hun eigen huis blijven wonen? We horen deze zorgelijke verhalen meer en meer.”

Ook de Brabantse ambulancechauffeur Martijn Koopsen hielp recent een oudere man bij wie hulp te laat op gang was gekomen. Hij trof de man, die even daarvoor onwel was geworden, aan in een verwaarloosde woning. ,,Elke dag zetten de kinderen een pannetje met eten op de stoep en zwaaiden ze even. Toen ze dat opnieuw deden, ging hij onderuit tijdens het zwaaien. Ze hebben direct 112 gebeld”, vertelt Koopsen.

Wat bleek: de man had al dagen diarree, maar had dit niet verteld aan zijn naasten. ,,In een normale situatie waren de kinderen allang op bezoek geweest en hadden ze gezien dat vader niet goed at, de afwas zich opstapelde en het groentebakje op de aanrecht stonk. Normaal gesproken was zijn woning keurig verzorgd.”

Ook vanwege de angst om besmet te raken met het coronavirus mijden veel patiënten de huisarts of het ziekenhuis, denkt de branchevereniging. Dat merkte ook GGZ Nederland. In de afgelopen maand halveerde het aantal nieuwe patiënten dat zich bij de huisarts meldt met psychische klachten zoals angst of depressie. Ook bij de crisisdienst was het stiller dan normaal.

Maar vorige week begon het aantal crisisopnames in Brabant weer te stijgen, vertelt Eddy van Doorn, bestuurder bij GGZ Nederland en GGZ-instelling Reinier van Arkel in Den Bosch. ,,Ook wij zien dat het wegvallen van persoonlijk contact en de dagstructuur een behoorlijke impact heeft. Patiënten worden binnengebracht met decompensatie. Dat zijn psychische problemen, zoals een manie of depressie, die heftiger zijn dan normaal.”

Met smart kijkt Van Doorn uit naar dinsdag, in de hoop dat het kabinet een versoepeling van de coronamaatregelen aankondigt. ,,Hoe langer de maatregelen duren, des te meer patiënten in de knel zullen komen. Onrust, verwaarlozing en huiselijk geweld zullen verder toenemen. Daar lig ik ’s nachts wakker van.”

De GGZ-instellingen stapten in de afgelopen weken noodgedwongen over op beeldbellen met patiënten. ,,Dat is helaas niet voor iedereen de oplossing. In contact is niet alleen het verbale belangrijk, maar ook het non-verbale. Wanneer je in dezelfde ruimte zit, is de reactie en oogopslag van een patiënt beter te peilen.”

Patiënten die risico liepen op een stevige terugval, werden alsnog bezocht door hulpverleners, maar dat viel niet mee. De GGZ kampt, net als de thuiszorg en verpleeghuizen, nog altijd met een tekort aan beschermingsmateriaal. Maar ook patiënten, met name de groep die toch al moeilijk contact maakt, hielden de deur dicht, uit vrees voor besmetting.

GGZ-instellingen in het hele land worden momenteel verbouwd om op een alternatieve manier alsnog patiënten te ontvangen. ,,In spreekkamers worden doorzichtige schermen geplaatst, in de lift en wachtkamers komen stickers met het maximumaantal aanwezigen, agenda’s worden omgegooid zodat patiënten meer verspreid over de dag binnenkomen.”

Van Doorn bereidt zich bovendien voor op een groep nieuwe patiënten die een mentale dreun heeft gehad in coronatijd. ,,Denk aan zorgpersoneel dat onder hoge druk heeft moeten werken, of coronapatiënten die op de verpleegafdeling of intensive care hebben gelegen. Nederland heeft een flinke tik gekregen en wie daar het meest last van hebben, zullen we de komende maanden gaan zien.”

Bekijk al onze video’s over het coronavirus: