'Als jouw huis kapot is, wil je ook hulp van de buren'

In het veldhospitaal valt een figurant uit zijn rol. Hij ligt op de naar gras en nat canvas ruikende intensive care. Zodra de patiënt het geknisper van een isolatiedeken hoort, steekt hij nieuwsgierig zijn hoofd omhoog. De artsen werken stoïcijns verder.

De Europese Unie laat de hulpverleners regelmatig met elkaar oefenen, in dit geval door een overstroming te simuleren. Ze ontdekken zo van elkaar of hun werkwijze bij elkaar past. Of de hygiëne op orde is met alle stof of modder buiten. Maar ook of een Duitse stroomkabel wel op een Spaanse röntgenscanner past.

Chris van Duuren van het NCTV bekijkt met wie Nederland in geval van een ramp goed zaken kan doen. ,,Het begint ermee dat hulpverleningsteams zelf elektriciteit opwekken en genoeg eten en drinken voor minimaal een week bij zich hebben'', zegt de boomlange Nederlander achter de operatiekamer van de Italianen. ,,Wie wordt getroffen door een overstroming, heeft een dijk van een probleem. Die zit er niet op te wachten om van alles te moeten regelen voor buitenlandse hulpverleners.''

Bij een ramp vraagt de Dienst voor Humanitaire Hulpverlening en Civiele bescherming (ECHO) landen om mensen en apparatuur. Het streven is dat de hulp uit de regio komt, weet Van Duuren. ,,Je kent de buren, ze kunnen er snel zijn en het houdt de kosten laag.''

Duitsland en België beschikken over geavanceerde veldlaboratoria, waar in geval van een overstroming watermonsters kunnen worden getest op bacteriën en virussen.

Hulp is dus letterlijk dichtbij. ,,Natuurlijk willen we Nederland helpen'', lacht Michel Moers bij zijn geavanceerde Belgische mobiele lab waarmee hij eerder in Guinee de ebolacrisis bestreed. ,,We hebben misschien andere uitrustingen en procedures dan jullie. Maar hoe meer we die op elkaar afstemmen, hoe beter we er allebei van worden.''

Voor de oefening in Faultland, zoals het fictieve rampgebied wordt genoemd, is een apart coördinatie opgezet. Louise Cupido van ModexFalck moet ervoor zorgen dat alles op rolletjes loopt. Het in Rotterdam gevestigde bedrijf verzorgt de Europese trainingen. Cupido zegt dat hulpverleners leren dat ze bij een ramp niet alleen in hun eigen team blijven hangen maar ook gebruikmaken van de kennis van collega's uit andere landen. ,,Daarbij voeren we de druk soms flink op''.

Dat blijkt. In het holst van de nacht, als de medici vechten tegen de slaap, besluit de operationele leiding om monsters te laten analyseren. Maar geen van de laboranten beantwoordt de noodoproep. Ze hebben oordoppen in gedaan tegen het lawaai van de aggregaten. 'Leerpuntje', klinkt het later.

Nog altijd bestaan binnen de EU grote verschillen in werkwijze. Van Duuren: ,,Ik vergelijk de buitenlandse hulpverlening wel eens met een vakantie in een ander land. Je begrijpt de taal niet, loopt tegen andere gewoonten aan en het stopcontact blijkt anders te zijn. Oefeningen als deze voorkomen dat je pas bij een echte ramp ontdekt dat jouw brancard elders niet in de ambulance past.''

Inmiddels is - fictief uiteraard - cholera uitgebroken op het reusachtige oefenterrein. De watersnoodramp heeft een miljoen mensen in de regio rond Malmö getroffen. Het drinkwater is vervuild geraakt. Patiënten blijven binnenstromen. Onderkoeld en met botbreuken en kneuzingen omdat ze zijn meegesleurd in een modderstroom.

Jan-Dirk Bulens is ingevlogen om de rampenoefening te evalueren. Hij weet alles van logistiek en let in zijn witte veiligheidsvest op de kleinste details. De tenten van de Italianen zijn grijs. Die van de Spanjaarden geel. 'EU, is dat een probleem?' Hij noteert het allemaal op de tablet die hij steevast meedraagt.

In 2013 bivakkeerde Bulens zelf dagenlang in een tent. De EU stuurde hem na de tyfoon Haiyan naar de Filipijnen om de levering van de hulpgoederen in goede banen te leiden. ,,Het is alsof je kikkers in een kruiwagen moet stoppen. Nog altijd springt Jan en alleman bij een ramp onmiddellijk in het vliegtuig. Ik denk dan: tien mensen minder die kant op betekent veertig extra zakjes rijst aan boord.''

Jaarlijks stopt de Europese Unie ruim een miljard euro in de rampenbestrijding. Van het geld worden de hulpverleners getraind maar het vloeit vooral naar crisisgebieden als Jemen, Zuid-Soedan en West-Afrika.

Nederland, stelt Bulens, heeft de rampenbestrijding vooral regionaal georganiseerd, terwijl die in bijvoorbeeld Italië onder de landelijke overheid valt. ,,We hebben een van de beste reddingsteams ter wereld en dat wordt dan ook regelmatig ingezet. Maar los daarvan is er weinig animo voor meer eigen rampenteams. We trekken liever de portemonnee dan dat we er zelf experts op uitsturen. Je hoeft niet allemaal een mobiel ziekenhuis op te zetten. Maar het is niet verboden te investeren in gespecialiseerde rampenteams."

Van Duuren trekt in de snijdende wind de rits van zijn vest omhoog. ,,Rampen als overstromingen gebeuren bij ons niet zo vaak. Maar als het misgaat is het goed dat er snel hulp van buitenaf komt. ,,Als jouw huis beschadigd is, vind je het ook fijn als de buren komen helpen."