'Vechtjassen die echt bij Bergen hoorden'

Omstreeks 1212 kreeg Bergen op Zoom stadsrechten, nemen historici als stadshistoricus Yolande Kortlever aan. Tijd voor feest. Bergen op Zoom staat dit hele jaar in het teken van die acht eeuwen stad.



Maar toch vergeet de gemeente iets, meent Rochus van den Bergh, jarenlang werkzaam op het gemeentearchief en nog altijd zeer actief als amateur-historicus. Bergen op Zoom was eeuwenlang ook een vestingstad, een garnizoensstad. Militairen bepaalden het beeld. De kazernes zijn inmiddels verdwenen. Hier en daar herinnert nog een gebouw aan die militaire tijd. Maar te weinig staat Bergen op Zoom in dit jaar stil bij juist dat stuk historie, vindt Van den Bergh.



Hij heeft een verzoek aan de stad. Hij wil een beeld. En dat hoeft helemaal niet veel te kosten. Niet van hem zelf. Nee, zijn wens: een gedenknaald voor de Schotse Brigade. En een tegel erbij met daarop de namen van alle plaatsen waar ze hebben gevochten. Dan hoeft Bergen op Zoom ook niet alleen de last van zo'n klein monument te dragen, maar kan er breed geld voor worden geworven, is zijn overtuiging.



Praten met Rochus van den Bergh is praten met een bevlogen man. Van die Schotse Brigade staan hem de Colyears het meest op het netvlies gebrand. Een vader, zoon en drie kleinzoons. Allemaal lid van de Schotse Brigade. Het begon met David Colyear. Kapitein. Een man die meebouwde aan Fort de Roovere. Betrokken was bij de slag bij 't Slaak.



Die een tijd lang woonde aan de Korenmarkt, ongeveer op de plek waar nu druk wordt gewerkt aan de verbouwing van het voormalige café De Ster. En kijk, zegt Rochus van den Bergh. Dan vallen er twee zaken mooi samen. Nu wordt daar gebouwd en verbouwd. Bovendien wordt die hele omgeving op dit moment 'opgepimpt' om het maar eens populair te zeggen. En Bergen op Zoom viert 800 jaar stad.



Wat een uitstekend moment om op de Korenmarkt een simpel beeld te plaatsen dat herinnert aan de Schotse Brigade. Als symbool voor alle militairen die ooit in Bergen op Zoom gelegerd zijn geweest, gevochten hebben ter verdediging van de vesting. Er misschien zelfs wel trouwden, kinderen kregen, nooit meer weg gingen.



En denk nou niet dat ze David Colyaer zo maar een militair was. Rochus van den Bergh zou Rochus van den Bergh niet zijn als hij de geschiedenis van de man niet tot in detail had uitgeplozen. "Bergen op Zoom is zeker vier eeuwen garnizoensstad geweest. Die Schotse Brigade waar Colyear deel van uitmaakte is heel lang in de stad geweest. De familie Colyear heeft zeker een halve eeuw in de Korenbeursstraat gewoond."



Bovendien was niet alleen stamvader David Colyear (zie afbeelding) een bekend militair, zijn kleinzoons waren mannen met gezag. Zo was Walter Philip Colyear jarenlang gouverneur van Namen én veldmaarschalk.



Die Schotse Brigade was dan ook niet zo maar de eerste de beste militaire eenheid, vertelt Rochus. "Dit waren elitetroepen die waren uitgeleend aan Nederland om Bergen op Zoom te helpen verdedigen tegen de Spanjaarden. Echt vechtjassen die tot het garnizoen van de stad hoorden." En ze hielpen bij de verdediging van de stad tegen de Franse aanval in 1747.



In de jaren twintig van de zeventiende eeuw komt David Colyear in de stad terecht, hij overlijdt er 1652. Hij wordt zelfs begraven in de Gertrudiskerk, zo is de familie inmiddels thuis in de stad. Later wordt ook zijn zoon in dat graf bijgezet en diens vrouw. De kleinzoons zwerven zoals gezegd uit. Een van hen wilde graag ook in het familiegraf worden begraven. Dat ging niet omdat op het moment dat dat speelde de Gertrudiskerk als gevolg van de beschietingen van 1747 door de Fransen in puin lag.



"Hij is vervolgens begraven in de Waalse Kerk in Maastricht." Het graf van de Colyears in de kerk is vermoedelijk in 1747 ook verwoest. Er wordt later volgens Van den Bergh geen melding meer van gemaakt. Rochus van den Bergh op de Korenmarkt, de plek waar volgens hem een gedenknaald moet komen voor de Schotse Brigade. Van den Bergh ziet al helemaal voor zich hoe zo'n monument er uit moet gaan zien.foto Marc Molenaars