Eerder bedacht de Bergse instelling een game voor verzorgend personeel en mantelzorgers om zich te kunnen verplaatsen in de leefwereld van mensen met dementie. ,,Dat was zo’n succes”, zegt Jan-Kees van Wijnen, ,,dat we er ook voor ouderenmishandeling mee aan de slag zijn gegaan, samen met een Limburgs bedrijf.” 

,,Ouderenmishandeling is een probleem dat ook bij ons in de instelling voorkomt, maar heel lastig te herkennen is. Je moet erg alert zijn.”

Het is bijvoorbeeld weleens voorgekomen dat een bezoeker zich als pastor voordeed en op zo’n manier een bewoner van tanteLouise wist te bewegen geld over te maken. 

,,Zogenaamd naar een rekening van de kerk, maar dat was natuurlijk zijn eigen nummer. De man was helemaal geen pastor. Maar we zijn een open instelling en dat betekent dat iedereen zo naar binnen kan.”

De game heet ‘Wie helpt’ en is intussen uitgeprobeerd in een klas van ’t Roncalli. ,,Daar was ik even zenuwachtig voor”, zegt Van Wijnen, ,,want als jongeren van 14, 15 jaar het niet interessant vinden, heb je iets niet goed gedaan. Maar gelukkig, ze vonden het wel leuk.”

,,Het zijn animatiefragmenten waarbij je als gamer bepaalde antwoorden moet geven. Je kunt het op je eigen tempo spelen, daarom is het ook voor de jeugd aantrekkelijk, die alles supersnel wil doen.”

Er zijn vier grote scenario’s over de meest voorkomende vormen van ouderenmishandeling. ,,Een veelvoorkomende vorm is financiële uitbuiting, oudjes die geld worden afgetroggeld door familie of bekenden.”

,,Daarnaast kan het gaan om lichamelijke en psychische mishandeling, seksueel misbruik, verwaarlozing en schending van rechten ( mensen dwingen wel of niet iets te ondertekenen).”

In een aantal gevallen gaat het om mantelzorg die ontspoort, zegt de directeur Zorg. ,,Soms zijn mantelzorgers zo overbelast dat ze totaal verkeerd reageren. Ze maken bijvoorbeeld voortdurend ruzie of gaan schelden, vaak uit pure onmacht. Dat is onwenselijk en het is ook precies wat een kwetsbare oudere niet aankan.”

De game is bedoeld voor vrijwilligers en professionals in de zorg en instellingen die met misbruik en mishandeling te maken hebben zoals politie, openbaar ministerie en banken. Maar ‘Wie helpt’ is nadrukkelijk ook bedoeld voor een breed publiek. 

De game wordt donderdag 20 februari gelanceerd in stadsschouwburg De Maagd in Bergen op Zoom tijdens een congres over ouderenmishandeling. Maarten van Rossem is gastspreker. Iedereen is welkom.

Je ziet een getekend landschap, een dorp zeg maar, met wat huizen, een paar straten, auto’s en keuvelende mensen. Je raakt met je vinger het scherm aan en hee, je hebt via tekstballonnetjes contact met mevrouw Karelse. Ze is licht dementerend, maar vindt zelf dat ze het nog heel goed redt, al heeft ze hulp van Els van de thuiszorg.

Mevrouw Karelse is één van de vier zogeheten persona’s van het virtuele spel ‘Wie helpt’; persona, zo noemen ze een karakter in het professionele gamewereldje. ,,Een situatie kun je ook zeggen of een scenario”, legt Jente Krijnen uit, projectleider bij tanteLouise. 

,,Het is één van de vier scenario’s die we bedacht hebben voor deze game waarmee je leert signalen van ouderenmishandeling te herkennen. Mevrouw Karelse loopt bijvoorbeeld op blote voeten en ze is verdrietig als de kapper komt om haar haar te knippen. Blote voeten hoeft geen signaal te zijn, verdrietig zijn kan wel een signaal zijn.”

Dan viert ze haar verjaardag in de tuin, haar zoons zijn erbij en dan zie je weer nieuwe vragen opploppen. Als de naam Els valt, schrikt mevrouw Karelse. Dat kan erop duiden dat ze niet blij is met Els is of dat ze misschien wel bang voor haar is. 

Achter de signalen wordt vervolgens wat meer toelichting gegeven en als er inderdaad sprake is van mishandeling, volgt een advies om bepaalde stappen te zetten, bijvoorbeeld bel Veilig Thuis of voor thuiszorgmedewerkers: gebruik de meldcode.

De game helemaal uitspelen, kon bij onze kennismaking nog net niet, omdat de Limburgse it-bouwers nog met een aantal bugs in de weer waren. Elk scenario duurt in ieder geval zo’n tien minuten en daarnaast zijn er nog vier kortere mini-games die onderbuikgevoelens rond mishandeling benoemen, zonder persona’s. 

Langzaam praten is bijvoorbeeld geen signaal, veel koffie drinken evenmin, maar schrikken en onrustig zijn wel. ,,Het mooie van zo’n game is, is dat het een concrete actie is”, zegt Jente. 

,,Veel concreter dan een beleidsstuk met aanbevelingen. Andere instellingen in Nederland kunnen er ook meteen aan de slag. Het appje is vanaf 20 februari via de app- of playstore gratis te downloaden.”