Gemartelde pater Anselmus Musters uit Ossendrecht herleeft als oorlogsheld

Lang bleef het levensverhaal van Antoon Musters (1914-1986) onontdekt. Tot filmmaker John van Dooren, immer speurend in de historie van zijn geboortedorp Ossendrecht, zich prettig prikte aan een speld in een hooiberg. ,,Eind 2015 stuitte ik op een berichtje uit het Leidsch Dagblad van 1945." 

Curieus genoeg bleek die dorpsgenoot zelfs voor hem en mede-historicus Jac van de Bussche een nobele onbekende. ,,Jac wist alleen iets van die propvolle mis, niet van de persoon." Maar Van Dooren voelde dat hij iets bijzonders op het spoor was. ,,Dat gaf een kick." En energie voor een zoektocht.

Ontsnappingen organiseren via deze Rome Escape Line, een verhaal dat in 1983 verfilmd is als 'The Scarlet and The Black' met Gregory Peck, bleek niet zonder risico. Als lid van de verzetsbeweging wist Musters, die in 1940 te Rome tot priester was gewijd en de naam Anselmus aannam, dat hij in de gaten werd gehouden. 

Anselmus, 29 toen, werd geketend in een cel van 1,5 bij 3 meter gesmeten en elke dag verhoord en geslagen door de Gestapo, die hem aanzag voor Sam Derry, het militaire brein achter de verzetsgroep.  Helene Ten Cate-Brouwer, de Nederlandse maitresse van Gestapo-hoofd Kappler, werd erbij gehaald om zijn identiteit in twijfel te trekken.

Anselmus liet echter niets los over alle mensen, routes en onderduikadressen die hij kende. ,,De kogel is een te zachte dood voor jou. Jij moet de zweep krijgen", beet de Gestapo hem toe na een mislukte vluchtpoging. Aldus geschiedde. Maar de priester gaf geen krimp. 

Na 21 dagen martelen gaven de Duitsers het vruchteloze verhoor op. Anselmus werd op de trein gezet, enkeltje concentratiekamp. In het Vaticaan was een verhaal over zijn executie aanleiding voor een rouwdienst. 

Echter, bij een stop van de deportatietrein in Florence op 5 juni klom Anselmus uit een wc-raampje van het nachtverblijf, liet zich vallen op een balkon en ontkwam met hulp van een Italiaanse vrouw. In de loop van juli meldde hij zich tot ieders verbazing in het Vaticaan, waar O'Flaherty zijn bizarre verhaal aanhoorde.

,,Als klein meisje moest ik 'Heeroom' zeggen, maar zelf vond hij het prima als ik gewoon 'oom' zei", vertelt nicht Ria. ,,Hij was heel modern, zijn tijd ver vooruit." Zijn band met Ossendrecht bleef. ,,Liefst kwam hij op familiebezoek als zijn broers ook thuis waren. Dan had hij steevast contact met Dien Mous en dokter Edixhoven. Bij hem logeerde hij dan vaak."

Anselmus kende geen haat. ,,Hij vergaf zijn vijanden", zegt Louis Raaijmakers. Hij wijst op de bundel 'Jonge Bloei', met eigen gedichten van de priester. Een strofe: ,,Wie aan vele droeve dingen, uren, dagen en tijden geen verbitterde herinnering bewaart, heeft voor zichzelf en voor zijn lijden vernieuwd leed al uitgespaard."

Zo kon het dat Musters, na standplaatsen in Italiaans-Zwitserland en Duitsland, in 1974 pastoraal werk doen in Sönnern bij Werl op het Duitse platteland, waar hij in 1986 aan een hartinfarct overleed en werd begraven.

,,Als familie treden we nu in zijn voetsporen", zegt Van Nijnatten. ,,We waren al bij het Vaticaan te gast en gaan nu naar de school in Florence waaruit hij ontsnapte en naar San Gimignano waar hij enige tijd verbleef om te herstellen." Zelfs de'Reisgids van de bedevaart naar Cascia-Rome-Genazzano' die Anselmus ooit schreef, komt van pas, zegt Ria: ,,Onze broer Jac gaat die route rijden met de caravan."